Beperken en voorkomen (bodem)lekkages glastuinbouw vervolg

Beschrijving

Doel
Betere kennis van de omvang en het ontstaan van lekkages in de glastuinbouw. Inzicht in de rol van lekkages op de waterkwaliteit van het oppervlaktewater. Inzicht in het handelingsperspectief om lekkage te voorkomen en daarmee de waterkwaliteit om de kas te verbeteren. Op termijn is meer zicht op de rol van lekkage op de waterkwaliteit en het handelingsperspectief om lekkage te voorkomen.

Projectomschrijving
Ondanks dat in de afgelopen jaren zichtbare stappen voorwaarts zijn gezet en in be-paalde gebieden dure maatregelen zijn uitgevoerd, blijkt uit jaarlijkse metingen dat de verbetering in de waterkwaliteit nog niet overal afdoende is. Afgelopen periode is een pilot uitgevoerd, gefinancieerd vanuit de overheid, naar lekkage bij een drietal glastuin-bouwbedrijven.
Hoofdconclusie uit de pilot was dat lekstromen meetbaar zijn en aanwezig. Dit is niet perse gekoppeld aan een bepaalde type teelt of ouderdom van de kas, noch geografische ligging. Tegelijkertijd was het aantal deelnemers aan de pilot te klein om de urgentie exact te duiden en conclusies op pilotniveau te generaliseren. Ook is in het pilotonder-zoek expliciet niet een link gelegd met de lokale waterkwaliteit c.q. concentratie van stoffen in het oppervlaktewater.
Projectaanpak
Binnen de recent afgeronde pilot deden mee :

• 2 substraat (tomaten, anthurium)
• 1 grondteler (chrysanten).

Binnen dit project worden de metingen bij deze bedrijven voortgezet, en worden de me-tingen uitgebreid door het toevoegen van 3 nieuwe bedrijven; 2 substraatbedrijven en 1 grondteeltbedrijf. Voor deze bedrijven wordt het meetnet ingericht en bemonsteren 4 x fysich-chemisch en 2 x gbm+edna.

Projectfasen:
Fase 1: Voorbereidingsfase:

• Treffen voorbereidingen metingen
• Samen met betrokken partners aanpak en planning vastleggen.

Fase 2:Implementatiefase

• Metingen uitvoeren
• Risico kaart opstellen
• In samenspraak met installatiebranche en bevoegd gezagen verkennen en uitwer-ken ‘certificatie-schema’ lekvrije kas

Fase 3: Kennisdelingsfase
Fase 4: Evaluatie project

Resultaten

Conclusies
In het onderzoek worden de volgende zaken geconcludeerd:

• Op alle onderzoekslocaties worden in het grondwater in de kas en in de oeverzone restanten van recent gebruikte gewasbeschermingsmiddelen teruggevonden;
• Op alle onderzoekslocaties is sprake van een interactie tussen het grondwater en het oppervlaktewater. Op enkele locaties is een drainageput aanwezig die direct loost op oppervlaktewater;
• Door uitspoeling of uitmalen (drainageput) bereikt grondwater met restanten van gewasbeschermingsmiddelen en/of nutriënten, al dan niet vertraagd, het oppervlaktewater;
• Bij alle onderzoekslocaties worden concentraties in het grondwater (kas, oever, drainageput) gemeten boven de milieukwaliteitsnormen;
• Hoe directer de interactie tussen het grondwater en het oppervlaktewater hoe beter de gemeten waarden in het grondwater een indicatie vormen van de toxische druk op het oppervlaktewater;
• Naast middelen die recent zijn gebruikt, worden in alle compartimenten ook stoffen gemeten die het verleden zijn toegepast;
• Op (nagenoeg) alle locaties zijn - om en nabij de peilbuizen - lekken waar te nemen in de vorm van (kleinere of grotere) plas-drasplekken.
• De oorzaak van plas-drasplekken is vaak terug te voeren op onder andere losgeschoten druppelaars, verschoven en gescheurde substraatmatten, diverse defecten bij aansluiting van teeltgoot op de hoofddrain.

Aanbevelingen
Om het risico voor de waterkwaliteit te verkleinen doet dit onderzoek aanbevelingen voor enkele praktijkgerichte acties gericht op beperken en voorkomen van lekverliezen:

• Het is belangrijk de bewustwording snel te vergroten;
• Lekstromen, zoals in dit onderzoek aangetroffen, zijn nooit geheel te voorkomen;
• De opstelsom dat vele kleinere lekkages kunnen leiden tot overschrijdingen in het oppervlaktewater, wordt door ondernemers nog niet vanzelf gemaakt.

Verder is aan te bevelen om parallel te werken aan het vergroten van de onderhoudbaarheid van teeltsystemen en watertechnische installaties. Randvoorwaarde voor systemen zou moeten zijn dat mankementen die optreden tijdens de gebruiksfase bij visuele controle makkelijk aan het licht komen en binnen zeer afzienbare tijd via onderhoud zijn te verhelpen. Voorkomen is beter dan genezen, het doorvoeren van verbeteringen gaat echter niet van de een op de andere dag. Dit vraagt tijd en investeringsruimte én primair bewustwording.