Effecten van Na accumulatie in de drain bij roos
Met het oog op de plicht tot (nagenoeg) nul-emissies vanuit glastuinbouw in 2027 is gericht onderzoek gedaan naar de effecten van verhoogd natrium (Na) in de recirculerende voedingsoplossing (drain) bij gewassen. Natrium is namelijk een van de bottlenecks voor volledige recirculatie. In het rapport 'Effecten van Na accumulatie in de drain bij roos' wordt verslag gedaan van het onderzoek en worden grenswaarden voor Na in de drain geëvalueerd. Een experiment is gedaan met roos in steenwol in goten met zes individuele watersystemen voor hergebruik van drainagewater. Verhoging van de Na concentratie in het wortelmilieu (de drain) tot 8 mmol/l had geen negatief effect op de productie in vergelijking met een referentie concentratie van (gemiddeld) minder dan 2 mmol/l.
Het effect van natrium-accumulatie op de groei en productie van roos is getest in een teeltproef met roos ‘Avalanche’ in steenwol met volledige recirculatie. Drie concentraties uiteenlopend van ca 1.5 tot 12 mmol/l natrium bij zowel gelijkblijvende als stijgende EC werden getest. De productie was significant lager bij 12 mmol/l en gelijke EC, maar niet bij dezelfde Na concentratie en meestijgende EC. Vermoedelijk is dit een effect van de lagere K beschikbaarheid bij de gelijkblijvende EC. De opname van Na door roos blijkt erg laag en bedraagt niet meer dan 0.4 -1.4% van de heersende Na concentratie in het wortelmilieu. Op basis van de resultaten van deze test kan de grenswaarde waarboven alternatieve maatregelen nodig zijn worden verhoogd tot 8 mmol/l. Omdat de opname van Na echter erg laag is, blijft de behoefte aan water van hoge kwaliteit voor roos bestaan.
Na-grenswaarde
De resultaten laten zien dat er meer ruimte is voor stijgende Na concentraties dan tot nu toe was aangenomen. De maximaal toelaatbare Na-grenswaarde was officieel vastgesteld op 6 mmol/l, maar onder telers waren er ook opvattingen dat 4 mmol/l al problematisch kon zijn. Ook in eerdere studies was al aangetoond dat Na concentraties tot 12 mmol/l, geen significante productiedaling gaven (Baas et al. 1997). Wel bleek uit voorgaande proeven de ook in dit onderzoek gevonden zeer lage opnamecapaciteit van Na door roos. De praktische betekenis is het volgende: In een gesloten teeltsysteem zal zelfs al bij (relatief geringe) Na-aanvoer via het irrigatiewater (of uit meststoffen) Na toenemen. De opname bij een relatief lage concentratie in het wortelmilieu, van 2 – 3 mmol/l, is niet meer dan ca 0.01 mmol per liter geabsorbeerd
water. Regenwater in het westen van Nederland bevat al snel 0.1 tot 0.2 mmol/l Na, wat dus meer is dan het opnamevermogen van de plant. Bij gebruik van zeer schoon regenwater zal Na daarom toch aanvankelijk snel ophopen. Omdat ontzilt water via omgekeerde osmose (RO) vaak ook wat rest-zout bevat, kan er ook wat ophoping van Na worden verwacht bij het gebruik van RO-water. Kortom, zelfs met relatief goed irrigatiewater zal bij roos snel Na accumulatie plaatsvinden. Dit bleek ook in deze proef, waar bij behandeling A (regenwater + RO-water met ca. 0.15 mmol/l Na) al snel moest worden gespuid.
Stijgend NA
Dit onderzoek wijst uit dat van belang is dat de concentratie voedingselementen (EC -voeding) bij oplopend Na in de drain meestijgt. Om de mogelijk negatieve effecten van te sterke EC stijging te voorkomen is dan aan te bevelen om bij stijgend Na de EC niet evenredig te laten stijgen, maar bijvoorbeeld voor de helft van de stijging van de Na concentratie. Omdat ook beh C -waarbij K ook gedaald is maar klaarblijkelijk niet tot een desastreus niveau- geen significant verschil liet zien in productie is dit een veilige conclusie. Concreet: elke mmol/l meer Na, betekent dan 0.05 mS/cm stijging van EC, dus bij een maximale Na concentratie van 8 mmol/l wordt dit 0.4 mS/cm stijging.
