Stefan Bakker: “Bereid je nu al voor op neerslagtekort”

2023 was het natste jaar ooit gemeten en in de eerste vijf weken van het nieuwe jaar is er al weer heel wat neerslag gevallen. “In deze relatief rustige periode is het goed om het watersysteem voor te bereiden op drogere tijden, want die gaan geheid komen”, zegt Stefan Bakker van Netafim. “Het neerslagpatroon verandert en dat heeft gevolgen voor de beschikbaarheid en de kwaliteit van gietwater vanaf het voorjaar. Wie nu anticipeert, is straks beter af.”

Als gevolg van klimaatverandering warmen de oceanen geleidelijk op en verdampen ze meer water, dat uiteindelijk als neerslag weer naar beneden komt. “Bij wind vanaf zee zien we dat terug in zwaardere regenbuien”, verklaart productmanager Stefan Bakker van Netafim. “Wanneer de wind uit het zuiden of oosten waait, is die vaak warmer en droger dan in het verleden. Dat verklaart de soms zeer hete, langdurige droge perioden waarmee we in de afgelopen zes, zeven jaar te maken kregen. Telers raken dan snel door hun watervoorraden heen en moeten dan andere bronnen benutten, zoals oppervlaktewater.”

Opslagcapaciteit vergroten
Volgens Bakker is het zonneklaar dat de gemiddelde opslagcapaciteit voor hemelwater in bassins en silo’s ontoereikend is om dergelijke droge perioden te overbruggen. “Afhankelijk van de teelt en de dagelijkse waterbehoefte in de zomer zou een capaciteit van minimaal 2.500 m3/ha wenselijk zijn. Op de wat oudere bedrijven wordt dat bij lange na niet gehaald. Wie nog wat ruimte over heeft, zou een groter bassin of een extra silo kunnen overwegen. Voor nieuwe locaties wordt een grotere opslagcapaciteit over het algemeen wel ingecalculeerd.”

Voorraad hoog houden
Bakker zou het verstandig vinden als telers in de aanloop naar drogere perioden hun voorraden regenwater minder snel aanspreken. “Zolang er geen neerslagtekort is en het oppervlaktewater van goede kwaliteit is, zou je daarmee in elk geval een deel van de behoefte mee kunnen dekken. Het hoeft dan minder intensief te worden behandeld dan in de zomer, wanneer de kwaliteit duidelijk minder goed is.”

Vervuiling voorkomen
Wanneer de bassins en silo’s langer vol kunnen blijven, ontstaan er bovendien minder snel problemen door vervuiling van het watersysteem. “De meeste problemen ontstaan bij lage waterstanden. Dan wordt er behalve water ook vaak bezinksel meegezogen, waardoor filters verstopt raken. Vrijwel ieder jaar krijgen wij in april al meldingen binnen van overbelaste filters. Een enkeling vraagt zelfs of het kwaad kan om de schermen uit de filters te halen, zodat het water beter kan doorstromen. Dat is echt uit den boze, ongeacht de wijze waarop er gegoten wordt. Die filterschermen zitten er juist om het watersysteem tegen vuil te beschermen en een ongelijkmatige watergift te voorkomen. Wie regelmatig tegen dit soort problemen aanloopt, zou aan zijn installateur kunnen vragen om extra filters te laten plaatsen. Mijn eerste vraag zou echter zijn hoe het gesteld is met de schoonmaakroutine.”

Nu de tijd voor groot onderhoud
Voor bedrijven waar recentelijk geen teeltwisseling plaatsvond, zou dit het juiste moment kunnen zijn voor een grote schoonmaak van het gehele watersysteem. Met uitzondering van belichte teelten is de waterbehoefte nu immers laag. Zo kun je het voorjaar met schone bassins, silo’s, drainputten, leidingen en filters tegemoet gaan en problemen door vervuiling voorkomen.

Van waterbehandeling om algengroei in bassins en silo’s tegen te gaan is de productmanager geen uitgesproken voorstander. “Het kan wel degelijk helpen, maar je brengt er ook chemicaliën of micro-organismen mee in het systeem die daar eigenlijk niet in thuishoren. Waarom dek je het bassin niet gewoon af met een zeil om zonlicht te weren en fotosynthese onmogelijk te maken? Bovendien verlies je dan minder water als gevolg van verdamping.”

Beluchten
Wat de waterkwaliteit ook hoog houdt, is beluchten en beweging. “Zuurstofrijk water is goed voor het systeem en voor het wortelmilieu”, stelt Bakker vast. “Belucht alleen wel op de juiste manier en de juiste plaatsen. In bassins, silo’s en mestbakken is het prima, tegen nanobubbels heb ik ook geen bezwaar. Wat je beslist niet moet doen, is lucht in een persleiding brengen met een venturi. Dan ontstaan er grote luchtbellen, die ook voor grote problemen en schade aan leidingen zorgen. Ga dus niet zomaar wat knutselen.”