Toelichting Routekaart Duurzaam Gietwater Westland

Als vervolg op het Toekomstplan Gietwatervoorziening Glastuinbouw hebben Glastuinbouw Nederland, gemeente Westland, hoogheemraadschap van Delfland, provincie Zuid-Holland en Greenport West-Holland in de periode januari 2022 tot september 2023 samengewerkt aan de Routekaart Duurzaam Gietwater Westland. De routekaart is tot stand gekomen onder begeleiding van extern procesbegeleider APPM.

Aan de basis van de routekaart liggen een bestuurlijk ondertekende intentieverklaring (Glastuinbouw Nederland, hoogheemraadschap van Delfland, gemeente Westland en provincie Zuid-Holland) en een Joint Fact Finding document.

Waarom een alternatieve gietwatervoorziening?
Om over goed, genoeg en betaalbaar gietwater te kunnen beschikken, vangen glastuinders in het Westland zelf regenwater op en bewaren ze dat in grote bassins. Dit dekt een groot deel van hun behoefte, maar is jaarrond niet genoeg. Daarom vullen de tuinders dat in de droge maanden aan met grondwater dat ze zelf onttrekken uit de ondergrond. Ze ontzouten het brakke grondwater middels omgekeerde osmose waarna ze het zoete water gebruiken (rendement ongeveer 50%) en het restwater met de zouten (brijn) terugbrengen in de (nog) diepere ondergrond.

Deze werkwijze wordt veelvuldig toegepast waardoor er gebiedsafhankelijk ongewenste milieueffecten ontstaan (toename van de bodemdaling (Deltares 2018, Geofoxx 2022), verzilting ondergrond). De betreffende overheden provincie Zuid-Holland, gemeente Westland en hoogheemraadschap van Delfland willen de grondwateronttrekking en brijnlozing door glastuinders sterk terugbrengen, de gietwatervoorziening van de glastuinbouw verduurzamen en het watersysteem in het Westland toekomstbestendig maken.

Inhoud
In de routekaart staat beschreven welke acties nodig zijn op korte, middellange en lange termijn die richting geven aan het jaarrond realiseren van voldoende en kwalitatief goed gietwater, waarbij het onttrekken van grondwater in de komende jaren wordt afgebouwd om de bodemdaling ten gevolge van onttrekkingen door de tuinbouw op korte termijn te verminderen.

In de routekaart is focus aangebracht op deelgebied De Lier omdat de bodemdaling in en rondom De Lier groter is dan elders in het Westland en in het gebied De Lier relatief veel grondwater wordt onttrokken wat de bodemdaling versnelt.

Door een prioritair gebied aan te wijzen is er focus en deze benadering sluit aan op het beleidsvoornemen van de provincie, waarbij het waterschap en de gemeente gebieden aanwijzen waar negatieve effecten van onttrekkingen en/of brijnlozingen zijn te verwachten. Dit biedt duidelijkheid en perspectief om stappen te maken. Mogelijkheden en onmogelijkheden van alternatieven zullen in bepaalde mate gebiedsafhankelijk zijn.

De Routekaart geeft richting aan de inhoudelijk te nemen stappen in het verduurzamen van de gietwatervoorziening. Deze stappen leiden uiteindelijk tot een invulling van de watermix op lange termijn. Waarschijnlijk is er een combinatie van meerdere (nieuwe) gietwatervoorzieningen nodig om te borgen dat glastuinders het hele jaar door voldoende goede kwaliteit gietwater beschikbaar hebben. Voor tuinders is het daarnaast van belang dat overheden duidelijkheid in beleid verschaffen en ook consistentie in beleid voor langere tijd (10-15 jaar).

Drie alternatieven voor verduurzaming
Uit de routekaart volgen drie alternatieven voor verduurzaming van de gietwatervoorziening:

1. De uitbreiding van bovengrondse hemelwateropslag waardoor minder grondwater nodig is. Dit alternatief draagt direct bij aan vermindering van de grondwateronttrekking en daarmee aan vermindering van de bodemdaling in de daarvoor gevoelige gebieden.
2. Meer opslag van water in de ondergrond. Hierbij wordt aangetekend dat in droge perioden nog steeds (maar minder) water opgepompt moet worden, waardoor toename van de bodemdaling als gevolg van onttrekkingen een probleem kan blijven. Aan dit alternatief werken we al in het project de Hooghe Beer (COASTAR Waterbank Westland).
3. Het collectief gebruik van gezuiverd effluent uit een te bouwen ‘gietwaterfabriek'. De kosten zijn hoog en het duurt enkele jaren voordat een nieuwe fabriek en een eventueel leidingnetwerk gebouwd kunnen worden. Daarnaast is er nog onduidelijkheid over de beschikbaarheid van effluent op zowel korte als lange termijn.

Vervolg
De projectgroep gaat op basis van de bevindingen van de Routekaart Duurzaam Gietwater Westland stappen definiëren voor nadere uitwerking en realisatie.