Filterspoelwater hergebruiken of op het riool

In elk water zitten zwevende deeltjes, bijvoorbeeld in drainwater vanuit het substraat of in regenwater door algengroei. Die deeltjes kunnen voor problemen zorgen, zoals verlaging van de capaciteit van ontsmetters, niet goed functionerende ontsmetting, verstopping van druppelaars of sproeiers, groei van bacteriën en schimmels. Filtratie is een veel toegepaste techniek voor het verwijderen van niet‑opgeloste stoffen met een bepaalde deeltjesgrootte uit water. Onopgeloste deeltjes groter dan de kleinste poriegrootte van het filter worden uit het water verwijderd en kunnen zo worden afgevoerd uit het watersysteem. Dat filterspoelwater kan ook meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Voor het minimaliseren van de belasting van het milieu is het belangrijk om een goede keuze te maken in de manier van afvoeren van het filterspoelwater.

Hergebruik van filterspoelwater heeft altijd de voorkeur. Als hergebruik niet mogelijk is, moet het filterspoelwater naar het riool (meestal via een buffer) en niet naar het oppervlaktewater. Voor filterspoelwater is in het Activiteitenbesluit opgenomen dat het gezuiverd moet worden van gewasbeschermingsmiddelen als het filter gespoeld wordt met drainwater of bemest gietwater. Als de filters gespoeld worden met schoon (hemel)water, dan mag het spoelwater ongezuiverd geloosd worden.

Filtertypes
Afhankelijk van het doel moet een keuze gemaakt worden voor type filtratie. Voorkomen van verstoppingen in leidingen wordt over het algemeen gedaan door middel van ‘gewone filtratie’, met behulp van een zand‑ of multimediafilter, semi‑automatisch filter (SAF) of een doekfilter. Met fijnere filtratie (micro‑, ultra‑ of nanofiltratie) kunnen kleinere deeltjes worden verwijderd, waarmee bij een juiste toepassing ook het recirculatiewater ontdaan kan worden van virussen en bacteriën en/of schimmels.

De hoeveelheid filterspoelwater kan behoorlijk oplopen, afhankelijk van het type filter dat gebruikt wordt en het type teelt (een SAF‑filter heeft 75% minder spoelwater dan een zandfilter). In het praktijknetwerk emissieloos telen is met het Waterstromenmodel (zie factsheet ‘Waterstromen op bedrijf’) onderzocht hoeveel lozingswater de deelnemende bedrijven hadden en wat de reden voor lozing is. Bij drie van de zes bedrijven blijkt filterspoelwater verantwoordelijk te zijn voor het grootste deel van het lozingswater. Zandfilters worden vaak langer gespoeld dan noodzakelijk. Het aanhouden van de voorschriften voor terugspoelen kan de hoeveelheid filterspoelwater beperken.

Hergebruik het filterspoelwater
Het spoelwater van (zand)filters kan rechtstreeks in de onbehandeld-drainwatersilo worden teruggebracht, mits de inhoud voldoende groot is om de grovere delen te laten bezinken. Bij een kleinere silo kan het filterspoelwater eerst in een bezinkvoorziening worden gebracht, zodat na een wachttijd van min. 12 uur de bovenlaag kan worden weggepompt naar de onbehandeld-drainwatersilo. Met name het eerste deel van het filterspoelwater bevat veel vervuiling. Reinig de silo / bezinkvoorziening minimaal elke 2 jaar en voer het sediment af naar een verwerker of verwerk het op open land.

Voorkomen emissie filterspoelwater
Er iseen aantal mogelijkheden om een lozing te beperken of zelf te voorkomen:

• Gebruik een filtratietechniek die geen spoelwater gebruikt (bijvoorbeeld doekfilter).
• Terugvoeren spoelwater naar onbehandeld-draintank. Tijdens de teeltwisseling is het schoonmaken van de onbehandeld-draintank dan een manier om het slib alsnog uit het watersysteem te verwijderen. Een mogelijkheid is ook om een aparte bezinktank te gebruiken of het filterspoelwater over een klein doekfilter te leiden. De silo hoeft dan minder vaak gereinigd te worden.
• Als het filterspoelwater toch geloosd moet worden, kan het filter het beste gespoeld worden met onbemest (regen)water. In de huidige wetgeving mag dit water zonder zuivering worden geloosd op het riool. Echter, wanneer een zuiveringsapparaat aanwezig is, heeft het de voorkeur dit water ook te zuiveren.

Meer informatie en onderzoeksresultaten staat in de volgende factsheet https://www.glastuinbouwwaterproof.nl/content/1Substraat/Teelt_en_bemesting/doc/Emissieloos_telen/Factsheet_filtratie_in_emissieloze_teelt.pdf en op www.glastuinbouwwaterproof.nl