Glastuinbouw wil zuivering afvalwater en medicijnresten bundelen

Waterforum Online

LTO Glaskracht Nederland wil de zuivering van spuiwater met resten gewasbeschermingsmiddelen combineren met die van medicijnresten. “De sector zoekt een structurele oplossing voor de zuivering van ongewenste stoffen”, zegt Helma Verberkt, beleidsspecialist van LTO Glaskracht Nederland, dat de belangen behartigt van de landelijke glastuinbouw. De glastuinbouw zoekt daarom samenwerking met de watertechnologiesector.

Met de invoering van de Gewasbeschermingsrichtlijn en de Kader Richtlijn Water (KRW) zijn Europese regels voor lozing en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de land- en tuinbouw flink aangescherpt. In het Platform Duurzame Glastuinbouw zijn overheden, Natuur&Milieu en de watersector in gesprek over de nieuwe wetten en verplichtingen. Het platform streeft naar een nagenoeg emissievrije glastuinbouw in 2027. Op basis daarvan zijn emissienormen en gebruiksnormen voor meststoffen vastgesteld. Naast de vermindering van de emissie van meststoffen moet ook de emissie van gewasbeschermingsmiddelen omlaag.

Normoverschrijding in oppervlaktewater
Een groep gewasbeschermingsmiddelen, genaamd neonicotinoïden, wordt in verband gebracht met de bijensterfte. De Europese Commissie heeft in december 2013 het gebruik van drie soorten insecticiden (clothianidine, thiamethoxam en imidacloprid) verboden. Er is een uitzondering gemaakt voor de gewassen geteeld in kassen. Middelen met imidacloprid (Admire en Kohinor 700 WG) worden in de glastuinbouw ingezet tegen onder andere luis en witte vlieg . De risico’s voor waterorganismen blijken echter groter dan verwacht en in het oppervlaktewater zijn normoverschrijdingen geconstateerd van imidacloprid. Hierdoor is de toelating van imidacloprid aanzienlijk beperkt. 

Pas lozen na zuivering
Vanaf 1 mei is in Nederland een nieuw  ‘etiket’ voor Admire en Kohinor van kracht. Bij de toepassing van deze middelen in de glastuinbouw is het niet toegestaan om ongezuiverd drain-, drainage- en filterspoelwater op het oppervlaktewater te lozen. Het water moet eerst worden gezuiverd met een combinatie van UV, waterstofperoxide en een actief koolfilter of een combinatie van ozon met een actief koolfilter, of een andere ‘door de overheid gelijkwaardig verklaarde techniek’.  “De toepassing van de zuiveringsapparatuur is nog in een ontwikkeling en implementatie moet nog plaatsvinden”, zegt Helma Verberkt.  Wel streven glastuinbouwbedrijven steeds meer naar recirculatie van water met zo min mogelijk of geheel geen ‘spui’. 

Overleg met overheid en organisaties
In de 2e nota duurzame gewasbescherming staat dat het kabinet uiterlijk in 2016 zuivering van spuiwater wil verplichten. De VVD heeft onlangs in de Tweede Kamer een motie ingediend waarin staatssecretaris Mansveld wordt opgeroepen om met de sector te overleggen over een realistische tijdsplanning. De VVD opperde als alternatief een centrale inzameling van het restwater via lozing op het riool. Over dit voorstel en andere mogelijkheden overleggen op dit moment de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu, Unie van Waterschappen en LTO Glaskracht Nederland. Guus Meis, beleidsspecialist Water & Milieu bij LTO Glaskracht: “De wens is een economisch verantwoorde invoering van spuiwaterzuivering in de glastuinbouw. De zuivering combineren met  de vermindering van de milieubelasting door medicijnresten, is een uitgelezen kans. Daarnaast is draagvlak bij ondernemers van groot belang voor een goede implementatie. Het verleden leert dat maatregelen implementeren via handhaving een langdurig proces is en veel handhavingskosten met zich meebrengt.”

Zoeken naar totale recirculatie
Collega Helma Verberkt vult aan: “De glastuinbouw moet de emissie van gewasbeschermingsmiddelen verder terugbrengen om te kunnen voldoen aan de KRW-doelstellingen en de 2e nota duurzame gewasbescherming. We zoeken naar een financieel verantwoorde en efficiënte totaaloplossing voor alle typen gewasbeschermingsmiddelen. Ook vanuit milieubelang blijven we zoeken naar totale recirculatie; een (nagenoeg) gesloten kas. Daarbij willen we ook nutriëntenterugwinning betrekken. Als oplossing voor het restwater denken we aan een centrale zuivering, regionaal georganiseerd, eventueel in combinatie met zuivering van het stedelijke afvalwater.” 

Bredere aanpak gewenst
De aanschaf van een individuele zuiveringsinstallatie stelt glastuinbouwers voor kosten die zij, door de slechte economische omstandigheden, volgens Verberkt nauwelijks kunnen opbrengen. “Per bedrijf is er een investering nodig van circa 60.000 euro, en dan nog eens 10.000 euro aan jaarkosten. Naast financieel zware lasten bij invoering zijn ook de technieken nog niet voldoende uitontwikkeld.” De glastuinbouw wil het vraagstuk verbreden: “Voor verwijdering van medicijnresten uit het water zijn dezelfde technieken nodig. Waarom kunnen we dat niet combineren? Het samen oppakken met de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi) is efficiënter”, zegt  Verberkt.

Watersector betrokken
“Op dit moment vindt onderzoek plaats naar oplossingen om het water op glastuinbouwbedrijven volledig te laten circuleren. Het recirculatiewater moet voldoen aan de hoge kwaliteitseisen die de planten eraan stellen. Ook moeten kwekers er voldoende vertrouwen in hebben”, zegt Ellen Beerling van Wageningen UR Glastuinbouw. “We proberen de watersector bij deze plannen te betrekken. Zo hebben we onlangs samen met onder andere NWP en CEW een workshop georganiseerd voor MKB bedrijven rond de waterkwaliteitsvraagstukken in de glastuinbouw. Daarbij is bijvoorbeeld gediscussieerd over sensortechnologie voor ion-specifieke meting en -sturing, en over zuiveringstechnologie voor verwijdering van pathogenen en andere ongewenste stoffen. Door onze kennis van de tuinbouw en behoeften van de plant te combineren met kennis van de watersector over bijvoorbeeld zuiveringstechnologieën ontstaan nieuwe kansen en oplossingen. “

Resultaten onderzoek
Ellen Beerling: “Wageningen UR Glastuinbouw onderzoekt ook zuiveringstechnieken voor het verwijderen van gewasbeschermingsmiddelen uit spui. Samen met de watersector zijn technieken geselecteerd en deze worden op glastuinbouw-praktijkschaal in het Innovatie en Democentrum Water getest. Hierbij kijken we niet alleen naar effectiviteit, maar ook naar robuustheid en toepasbaarheid. Daarnaast worden  ook kostenberekeningen gemaakt op basis van realistische scenario’s. AOP (waterstofperoxide met UV) en ozon, eventueel met een na-geschakelde actiefkoolfilter, lijken bruikbare technieken, maar het onderzoek is nog niet klaar. De technieken moeten onder verschillende omstandigheden effectief zijn.” 

Uitvoeringsvragen
Helma Verberkt hoopt dat de glastuinbouwsector voldoende tijd krijgt om de zuiveringsmethoden verder uit te denken en in te voeren. “Er zijn nog allerlei uitvoeringsvragen: welke typen en capaciteit koolfilters zijn nodig, hoe lang gaan ze mee? Wat doen we met de gebruikte koolfilters, de restproducten zullen ook afgevoerd en/of verwerkt moeten worden, kunnen ze worden ingezameld en opnieuw worden hergebruikt?” Van alle glastuinders is nu circa 80 procent aangesloten op het riool. Daarbij moet opgemerkt worden dat de rioleringscapaciteit soms onvoldoende is. Verberkt: “Een grote stap maken wij al door te zorgen dat alle glastuinbouwbedrijven aangesloten zijn op het riool en dat het spuiwater (indien aanwezig) daarop geloosd wordt.” Per regio zal nader bekeken worden of, en hoe de zuivering het beste centraal opgepakt kan worden. 

Pilots
Intussen starten de glastuinbouwsector en regionale waterschappen met pilots om nieuwe zuiveringsmethoden te testen, zoals een demo-installatie voor collectieve technische zuivering voor het nieuwe glastuinbouwgebied Nieuw Prinsenland in Dinteloord en een pilot in Zuid-Holland voor een combinatie van zuivering van stedelijk afvalwater met restwater uit de glastuinbouw. Ook wordt ingezet op een pilot met collectieve biologische zuivering van water met onder andere natuurvriendelijke oevers, waardoor een grote zuiveringscapaciteit ontstaat.

Oproep aan watersector
Zowel Verberkt als Beerling vragen watertechbedrijven om hun expertise in te zetten. Beerling: “De glastuinbouwmarkt lijkt op dit moment misschien minder interessant, maar in combinatie met de groeiende kansen in het buitenland als gevolg van waterschaarste, moet dit een interessante markt zijn.” Verberkt vult aan: “Daarnaast kunnen de nieuwe technieken ook opgeschaald worden voor toepassing in grote centrale zuiveringsinstallaties.” 

Meer nieuws wetgeving