Afvalwater glastuinbouw met maximaal 125.000 liter per uur naar zuivering in Zaltbommel

Zaltbommel krijgt de grootste installatie van het land voor de zuivering van het water dat uit de glastuinbouwgebieden via een gescheiden riool wordt aangevoerd. De speciale riolering voor de glastuinbouw is een half jaar na de start van de werkzaamheden zo goed als klaar. Er zijn in Nederland meer rioolstelsels om het verontreinigde water van de glastuinbouw apart af te voeren. Wat maakt de installatie in de Bommelerwaard zo uniek?

De omvang van de zuiveringsinstallatie, zoals die in aanbouw is in de Bommelerwaard, is ongekend, zo zei Erik de Pooter van Waterschap Rivierenland onlangs in het Brabants Dagblad.
In de Bommelerwaard hebben de kwekers voor hun waterzuiveringsplicht gekozen voor een collectieve aanpak, waarbij al het afvalwater wordt gezuiverd bij de RWZI (Rioolwaterzuiveringsinstallatie) in Zaltbommel. Het kwekerscollectief ziet dit als de beste oplossing om geen middelen meer te lozen in de Afgedamde Maas waar drinkwater wordt gewonnen. Daarnaast worden ook de meststoffen uit het water gehaald, dat is verplicht vanaf 2027. Aan het project doen ruim vijftig bedrijven mee met gezamenlijk 245 ha glas. Het systeem bestaat uit een aantal onderdelen: buffertanks op de bedrijven, specifiek tuinbouwriolering en de centrale zuiveringsinstallatie.

Ruim 30 kilometer riolering
De gemeente Zaltbommel is verantwoordelijk voor de ruim dertig kilometer nieuwe rioolleiding, maar de zuiveringsinstallatie is van het waterschap. Omdat de capaciteit van de aanwezige riolering geen ruimte meer bood, zijn de mogelijkheden voor een apart riool voor de kassen onderzocht; dit bleek haalbaar. Ter vergelijking, in het Westland wordt het afvalwater van de tuinders via hetzelfde stelsel afgevoerd als het rioolwater van huishoudens. Daar worden de gewasbeschermingsmiddelen ná de normale zuivering uit het water gehaald. In Zaltbommel gebeurt dat vooraf.

Grondgebonden teelt
Het afvalwater van de Bommelerwaardse kassen is een probleem, omdat het vanwege de grondgebonden teelt van bloemen lastiger is om het drainagewater te reguleren, dan bij de substraatteelt. Substraattelers kunnen hun te lozen water beter reguleren, omdat zij geen last hebben van kwel en inzijging, oftewel water dat van buiten het bedrijf in de drainage komt. Om die reden is ook de maximale capaciteit van 125 m³/uur nodig. De ondernemers hergebruiken het drainagewater zoveel mogelijk, maar als de waterstand in de rivieren hoog is dan is er meer drainagewater dan ze kunnen hergebruiken. In die periode van enkele weken per jaar is de maximale capaciteit nodig.
De tuinders in de gemeente Zaltbommel zijn vanaf 1 januari 2021 verplicht om hun afvalwater te zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen. Dat moest eigenlijk al vanaf 2018, maar vanwege de plannen voor het speciale rioolstelsel en collectieve zuivering, kregen de tuinders de tijd tot 2021. “Ze mogen maximaal een halve kuub per uur per hectare aanleveren”, aldus De Pooter in het Brabants Dagblad. “Produceren ze meer, dan moeten ze dat 24 uur kunnen bufferen. Het systeem start met de zuivering voor 245 ha glastuinbouw;  dat betekent dat er straks 125 kuub per uur richting Zaltbommel komt.” De installatie biedt ruimte voor uitbreiding met nog eens 100 ha.

Extra zuivering
Dunea, deelnemer aan het project, is eveneens enthousiast. Het drinkwaterbedrijf pompt water uit de Afgedamde Maas. Die wordt straks niet langer belast met water van de kassen. Alleen als in uitzonderlijke situaties een overloop van de buffertanks in werking treedt. Dan kan Dunea bij Poederoijen de inname extra controleren en zo nodig stopzetten.
In Zaltbommel wordt het water in twee trappen gezuiverd: met ultraviolet licht en met oxidatie. Dat zijn bestaande technieken met een nieuwe toepassing, namelijk het afbreken van gewasbeschermingsmiddelen. Omdat het water van de glastuinbouw apart wordt aangevoerd kan de zuivering gebeuren met installaties die al eerder door de BZG (Beoordelingscommissie Zuiveringsinstallaties Glastuinbouw) zijn goedgekeurd. Vervolgens wordt het glastuinbouwwater nog een keer gezuiverd (voor de verwijdering van meststoffen) in de reguliere rioolwaterzuivering, samen met het huishoudelijk afvalwater van met name de woonkernen dat via het bestaande riool bij de waterzuivering terechtkomt. Als dat schoon is, gaat het richting Waal, zo meldt Dunea in een toelichting.
De planning is erop gericht om het geheel in januari 2021 in gebruik te hebben. Dit zal in aanvang afstemming vragen tussen alle betrokken partijen. De hoeveelheid afvalwater zal immers fluctueren, als gevolg van meerdere omstandigheden. De buffercapaciteit in het systeem, de telemetrie om pompen aan te sturen en de flexibiliteit om meerdere zuiveringsunits in te zetten, bieden mogelijkheden om hier op in te spelen.

Bestaande riolering
Guus Meis, beleidsspecialist Water bij Glastuinbouw Nederland, is vanaf begin af aan betrokken geweest bij het collectieve zuiveringsproject in de Bommelerwaard. “Door de concentratie van glastuinbouwbedrijven in het gebied is de aanleg van het extra leidingwerk rendabel. Bij een ander grootschalig project voor collectieve zuivering in de glastuinbouw, bij de AWZI in Hoek van Holland, wordt het water van de glastuinbouw via de bestaande riolering aangevoerd bij de waterzuiveringsinstallatie. Daar krijgt al het afvalwater in het gebied dus de extra zuivering, die in de Bommelerwaard alleen voor het water van de tuinders wordt toegepast.”
David van Tuijl, woordvoerder namens het kwekerscollectief, volgt de ontwikkelingen in het Westland met grote interesse. “Anders dan in de Bommelerwaard kunnen zij gebruik maken van het bestaande rioolstelsel, waarop ook huishoudens en bedrijven lozen.”

Petje af
Het voordeel voor Delfland is dat de door telers gefinancierde uitbreiding en upgrade van de afvalwaterzuivering het mogelijk maakt om naast gewasbeschermingsmiddelen ook de medicijnresten af te breken uit het afvalwater van de huishoudens in het Westland. Van Tuijl spreekt van een klassieke win-winsituatie. “Beide partijen hebben baat bij de samenwerking, die dankzij de schaalvoordelen van de Westlandse tuinbouw en de uitgebreide bestaande infrastructuur heel veel mogelijk maakt. Natuurlijk moet het allemaal nog zijn beslag krijgen, maar er is veel draagvlak bij alle stakeholders en de vaart lijkt er goed in te zitten. Petje af voor wat daar gebeurt. Wij zitten in een gebied met een andere dynamiek en infrastructuur. Aansluiting op het bestaande rioolnetwerk was bijvoorbeeld niet mogelijk vanwege de te kleine capaciteit. Door uit te gaan van kansen en mogelijkheden denk ik dat wij ook hier tot de best denkbare én haalbare oplossing zijn gekomen.”

KasGesprek over water
Onder de naam KasGesprek heeft Glastuinbouw Nederland recentelijk ook twee podcasts gemaakt over het thema Water. KasGesprek 3 gaat over collectieve waterzuivering in het Westland, KasGesprek 4 over goed gietwater. Beide podcasts zijn te beluisteren via deze link, of via bekende platforms als Spotify, SoundCloud, Apple Podcast en Google Podcast.
Lees hier het genoemde artikel uit het Brabants Dagblad.

Meer nieuws zuiveringsplicht