Effect van reistijd water door systeem onderschat

Harry Stijger

Traveling time, oftewel reistijd, is de tijd die nodig is voordat een doorgevoerde verandering in het irrigatiewater vanaf de unit bij de plant is. Reistijd is een verschijnsel dat al langer bekend is, maar waarvan de invloed is toegenomen door de steeds groter wordende irrigatiesystemen. “Het effect is het grootst bij druppelinstallaties en minder bij beregeningsinstallaties en eb- en vloedsystemen. Telers en teeltmanagers moeten daar rekening mee houden”, zegt Stefan Bakker, productmanager Revaho.

Samenspel nodig
“Door grotere kwekerijen zijn de druppelslangen langer en dikker. Daardoor moet er bijvoorbeeld meer middel in het systeem worden gepompt om voldoende effect te hebben. En door de reistijd van het water ben je bij de planten aan het begin van de druppelslang al aan het uitspoelen, voordat het achterin is. Dit is onnodige verspilling en legt extra druk op de zuiveringsplicht”, zegt de productmanager. Uniformiteit van het water vindt hij belangrijker dan kwaliteit van het water. “Als je geen uniformiteit in de teeltomstandigheden hebt, kost dat geld. De reistijd van het water geeft minder uniformiteit. Samenspel tussen teler en installateur is nodig om naar maatwerk oplossingen te zoeken.”

Injecteren in hoofdleiding
Door het toevoegen van een meststof of middel verandert de chemische samenstelling van het water. Ook kan het nodig zijn om de EC, pH of temperatuur van het water aan te passen. Bakker: “Al deze veranderingen kun je zien als een soort wolk met een voor- en achterkant, dat door de leidingen reist. De aankomst van de voorkant op een bepaald punt kun je berekenen in bijvoorbeeld tijd, maar ook in equivalenten zoals liter per vierkante meter of kubieke meter.” Hierbij gaat hij er vanuit dat de toevoeging niet in de mengbak wordt gegooid, maar vlakbij de doseerunit in de hoofdleiding wordt geïnjecteerd.

Vertraging reistijd
“Als het gaat om de reistijd wordt vaak verondersteld dat de hoofdleiding de bepalende factor is, maar de invloed hiervan is niet zo groot als vaak gedacht. Het grootste effect komt van de druppelleiding. Bij de druppelslang neemt de reistijd van het water na globaal de helft van de slanglengte behoorlijk toe. Bij ongeveer de laatste 15% van de slang neemt de reistijd zelfs extreem toe.” Hierdoor kan het zijn dat het ‘middel’ bij de eerste plant al uit het teeltblok spoelt en het aan de achterkant nog niet eens is aangekomen. “Als je die verandering in het water wilt doorvoeren, moet je dus veel water geven, zodat ook de laatste plant van de druppelslang voldoende krijgt.”

Extra lang
Het is belangrijk dat de teeltmanagers die zich met water geven bezig houden, weten dat het extra lang duurt voordat het water helemaal achterin het systeem is. In de winter kan het zelfs langer dan een week duren, voordat het gietwater de laatste plant heeft bereikt. Het druppelsysteem is gebouwd voor de zomerdag, waarbij de watergift tot 9-10 l/m2 kan oplopen. In de winter is de watergift maar 0,2-0,25 l/m2. Daardoor gaat het water veertig keer trager door het systeem dan in de zomer.

Opstartperiode teelt
“In de periode dat je de teelt opstart, wil je deze wel een beetje kunnen sturen. Maar als het water er zo lang over doet voordat het bij de plant is, wat merk je er dan van? Een correctie op de EC kan te laat aankomen op het moment dat je het niet wilt hebben. Gewasbeschermingsmiddelen verliezen een deel van hun werking als ze lang in het systeem zitten, omdat de afbraak begint bij het oplossen in water. En in het voorjaar is het water dat je geeft relatief koud (8⁰C) ten opzichte van de kastemperatuur. Van de eerste planten kunnen dan de stengels condenseren. Maar hoe langer het water in de slang zit, hoe meer het wordt opgewarmd. Het heeft dan geen negatief effect meer”, aldus de productmanager.

Druppelslang tweezijdig voeden?
Kan tweezijdige voeding van de druppelslangen de vertraging van de reistijd verminderen? Bij het voeden van een druppelslang met water ontstaat er altijd een nulpunt waar het water niet stroomt. Bij eenzijdige voeding ligt dat punt aan het eind van de slang en bij tweezijdig op ongeveer een derde van de achterkant van de gevel.

Op dat nulpunt is de kwaliteit van het gietwater het slechtst door biologische, chemische en mechanische vervuiling. De biologische aangroei in de leiding is slecht vanwege de ziektedruk. Mechanische vervuiling blijft op het nulpunt liggen, wat bij doorspoelen de druppelaars kan verstoppen. “Enkelzijdig voeden is niet zaligmakend, maar wel het beste wat er te realiseren is. Bovendien ligt het einde van de druppelslang aan het middenpad, waardoor de gewasontwikkeling beter in de gaten is te houden.”

Oplossingen
Oplossingen om de traveling time van het water te bekorten zijn niet eenvoudig. Een technische mogelijkheid is het gebruik van druppelaars met een zo hoog mogelijke openingsdruk, zoals de Kameleon-High druppelaar. Hierdoor is het mogelijk om het water uit het systeem te spoelen en vol te zetten met het juiste water, voordat water wordt gegeven.

Een ander mogelijkheid is het gebruik van een verlopende (telescoop) druppelslang. Door minder water in het dunnere eind van de druppelslang, stroomt het water sneller en is de reistijd veel korter. Door het systeem sneller te maken, is het effect van langere reistijd te verminderen.

Foto: Revaho

Meer nieuws watergift