Pilot lekdetectiesysteem teeltvloeren werkt aan sluitende business case

In 2022 won Michael Meijler de Winnovatieprijs van het samenwerkingsverband Emissieloze Kas met zijn idee voor teeltvloeren met een lekdetectiesysteem. Er werd een pilot opgezet bij Division Q, die nu in de tweede fase verkeert. “Zowel het mobiele als het vaste systeem werkt”, aldus de geestelijk vader. “We hopen snel tot een sluitende business case te komen, zodat tuinbouwbedrijven op tijd klaar zijn voor de strengere emissieregels die in 2027 van kracht worden. Division Q, waterschappen en handhavers zijn er enthousiast over. Nu is het woord aan de telers.”

Een sensor van een mobiel lekdetectiesysteem.
Foto: Meijler Development

De geo-elektrische meettechniek waarmee lekkages in (teelt)vloeren zijn op te sporen, is afkomstig van projectpartner Texplor en wordt al geruime tijd toegepast in de (petro)chemische en voedingsindustrie. Met het oog op strengere emissieregels die in 2027 van kracht worden, kan deze techniek ook interessant zijn voor de glastuinbouw.

Division Q, de innovatiedochter van microgroenteteler Koppert Cress, wilde meewerken aan een pilot. Een door werkzaamheden beschadigde teeltvloer vormde een prima testobject. Met behulp van een mobiel detectiesysteem stelden medewerkers van Texplor vast dat er inderdaad water weglekte door de vloer, waarna deze werd hersteld.

Vast detectiesysteem
Directeur Bart van Meurs gaf daarop aan een vast detectiesysteem te willen integreren in een nieuwe teeltvloer binnen een uitbreidingsfase van het bedrijf. “Die is rond de jaarwisseling gerealiseerd. Het detectiesysteem is sinds januari dit jaar in gebruik”, vertelt Meijler, in het dagelijks leven R&D-coördinator bij WPS.

“Het is een teeltvloer van ongeveer 1.000 m², voorzien van twee elektroden onder de vloer die in contact staan met het grondwater en acht sensoren boven de waterdichte laag in de teeltvloer. De potentiaalverschillen tussen sensoren en bronnen worden continu gemeten. De data die we daar verzamelen, kunnen we goed gebruiken om de optimale systeemlay-out voor teeltvloeren te bepalen. Het aantal sensoren en elektrische bronnen dat nodig is om een gegeven oppervlakte van een teeltvloer te kunnen monitoren, heeft veel invloed op het uiteindelijke kostenplaatje. Op dit moment denken wij dat een investering van ongeveer 2 euro per m² voor een vast detectiesysteem realistisch is.”

Hoe werkt het detectiesysteem?
Het lekdetectiesysteem van Texplor bestaat in essentie uit twee componenten:

• enkele elektroden in het grondwater (onder de teeltvloer of naast de kas) waar een geringe elektrische spanning op staat;
• sensoren boven de waterdichte laag van de teeltvloer, die het potentiaalverschil met de ondergrond meten.

Op plaatsen waar water weglekt naar de ondergrond en het grondwater, ontstaat een gesloten circuit dat de dichtstbijzijnde sensoren opmerken via afwijkende meetwaarden. Op basis daarvan is het zoekgebied naar de achterliggende oorzaak vrij snel en nauwkeurig af te bakenen. Dat kan veel tijd en geld besparen bij het opsporen en verhelpen van lekkages.

Snel en trefzeker
Volgens Meijler zijn waterschappen en handhavers enthousiast over het meetsysteem. “Met dit systeem wordt het veel eenvoudiger om emissie van water, nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen via teeltvloeren vast te stellen. Mits goed uitgelegd meet je niet alleen dát er vocht weglekt naar het grondwater, maar ook wáár dat gebeurt. Dat was tot nu toe niet mogelijk, tenzij het om duidelijk zichtbare diepe scheuren ging. De meettechnologie van Texplor is voor de glastuinbouw dus een gamechanger. Als het systeem een lek detecteert, kun je direct binnen een klein zoekgebied de precieze oorzaak opsporen en passende maatregelen nemen.”

Opmaat voor 2027
Passende maatregelen zullen zeer beslist nodig zijn wanneer op 1 januari 2027 de nieuwe regels van kracht worden die verband houden met de Kaderrichtlijn Water. Vanaf die datum mag er geen emissie meer plaatsvinden van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten (stikstof en fosfaat) naar het oppervlakte- en grondwater. Wanneer dat onverhoopt toch wordt vastgesteld en herleid tot een specifiek tuinbouwbedrijf, zullen handhavingsinstanties onherroepelijk op bezoek komen en een stevig gesprek willen voeren met de gebruikers en eigenaren.

“Het heeft geen zin om nu al te speculeren over de mogelijke uitkomsten, maar één ding staat voor ons als een paal boven water: met dit detectiesysteem zijn zowel grote als kleine lekverliezen veel sneller te traceren en adequaat te verhelpen. Zonder lekdetectiesysteem wordt het eerder zoeken naar de welbekende speld in de hooiberg. Daar zullen veel meer tijd en waarschijnlijk ook hogere kosten mee gemoeid zijn. Bovendien geeft de aanwezigheid van een werkend lekdetectiesysteem ook blijk van verantwoordelijkheidsgevoel en preventie. Dat is zeker een pré wanneer je toch een keer met een handhaver in gesprek moet gaan”, aldus Meijler.

Bestaande en nieuwe teeltvloeren
Hoewel de pilot met teeltvloeren nog niet is afgerond, wordt de geo-elektrische meettechniek in andere branches al op grote schaal toegepast en is deze op afroep beschikbaar. Bedrijven met beschadigde of ‘verdachte’ bestaande teeltvloer zouden deze, in navolging van Division Q, nu al kunnen laten doormeten met een mobiele meetinstallatie.

“Het maakt niet uit om wat voor teeltvloer het gaat, zolang hij maar voorzien is van een lekdichte laag”, legt Meijler uit. “Het systeem werkt even goed op betonvloeren als op ErfGoed- of andere lekdichte vloeren. Voor nieuwe teeltvloeren is het vaste lekdetectiesysteem de meest logische keuze, omdat je daarmee tot in lengte van jaren kunt blijven monitoren en alle onderdelen netjes zijn weggewerkt. Wie interesse heeft, kan het beste rechtstreeks contact opnemen met Texplor.”

‘Opsporing kleine lekkages makkelijker’
Glastuinbouw Nederland, partner in het innovatieprogramma Glastuinbouw Waterproof van Kennis in je Kas (KijK) onderschrijft dat lekdetectie een goede ontwikkeling is. “Het was tot nu toe voor bedrijven lastig om te controleren of een teeltvloer waterdicht is”, zegt Margreet Schoenmakers, Programmamanager innovatie Water en Plantgezondheid. “Alleen grotere lekkages konden visueel opgespoord worden. Met deze nieuwe ontwikkeling zijn ook kleinere lekkages te traceren, wat herstel eenvoudiger maakt en helpt om emissies te reduceren. De glastuinbouw heeft al veel gedaan en daardoor is de waterkwaliteit sterk verbeterd. Het moet echter nog beter en dan komt het aan op de details, zoals het opsporen van kleinere lekkages in teeltsystemen. De mobiele installatie is geschikt voor het doormeten van bestaande teeltvloeren en klaar voor de praktijk. Het betaalbaar integreren van dit systeem in teeltvloeren is een volgende interessante stap.”

Meer weten over de pilot met het lekdetectiesysteem? Neem contact op met een van onderstaande personen:

• Jaimy Bosch (Texplor), jaimy.bosch@texplor.nl 
• Tim Koning (Division-Q), Tim.koning@divisionq.nl
• Michael Meijler (Meijler Development), michael@meijler.dev