Hoe kies je de juiste zuiveringstechniek?

Inzicht in de omvang van de waterstromen en de lozingen is essentieel om te bepalen welke zuiveringstechniek en capaciteit geschikt is. Vervolgens moet de keuze voor een zuiveringsinstallatie ook toekomstbestendig zijn bij een strenger wordende stikstofemissienorm of verplichte nullozing in 2027.

Model waterstromen
Met het model waterstromen van Wageningen Plant Research zijn de waterstromen in kaart te brengen. Het model berekent de hoeveelheid lozingswater en de verdeling van dit lozingswater over het jaar, gebaseerd op het klimaat dat een teler instelt en een gekozen klimaatjaar. Deze instellingen zijn bepalend voor de hoeveelheid beschikbaar regenwater en de verdamping van het gewas. De beslissingsondersteunende tool berekent vervolgens van elke toeleverancier welke capaciteit installatie nodig is om al het lozingswater te kunnen behandelen.

Lozing beperken
Zuiveringsapparatuur met een grotere capaciteit is duurder. “Het is verstandig om de piek van de lozing af te vlakken. Spreiding van lozing betekent dat een kleinere zuiveringsinstallatie nodig is”, zegt Jaap Bij de Vaate van Delphy. Verschillende factoren zoals natrium, teeltwisseling, recirculatie en technische inrichting kunnen tot lozing leiden. “Starten met aanvulling van het regenwater moet niet op een vaste datum gebeuren, maar op basis van het waterniveau van het regenwaterbassin en de waterbehoefte van de teelt. Dat geeft minder extra natrium vanuit andere waterbronnen in het teeltwater. Ook door lekkage van teeltwater te voorkomen, is er minder inname van slechtere kwaliteit water nodig.”

Aandachtspunt is dat de drainsilo aan het einde van de teelt zo ver mogelijk leeg moet zijn. Bij de Vaate: “Eventueel restwater kun je na opslag ook op het riool lozen. Maar is deze lozing wel echt nodig? Bij minder lozing is een lagere zuiveringscapaciteit nodig en misschien behoort nullozing wel tot de mogelijkheden.” Hij adviseert eveneens om reinigingsmiddelen toe te passen die niet schadelijk zijn voor het gewas, zodat restwater zonder problemen aan het begin van de teelt is her te gebruiken.

Onderhouds- en waterbehandelingskosten
Bovenop de investering en afschrijving van een zuiveringsinstallatie komen nog kosten voor de waterbehandeling, zoals het verbruik van elektriciteit en chemische producten per kuub water, en de verplichte periodieke onderhoudsbeurten, die BZG voorschrijft. “Bespreek met de leverancier van de apparatuur hoe vaak een onderhoudsbeurt nodig is en hoe hoog de kosten zijn, zodat je niet voor verrassingen komt te staan. De leverancier kan ook informatie geven over vervangingskosten van onderdelen van de apparatuur ”, meldt de adviseur.

Bedrijfsstrategie belangrijk voor keuze
Belangrijker is dat de keuze van de zuiveringsapparatuur niet allereerst gebaseerd moet zijn op kosten, maar op de bedrijfsstrategie. Wat heb je nodig? Wat wil je doen? Zowel kunnen ontsmetten als zuiveren, geeft meer flexibiliteit. Bij de Vaate: “Organisch substraat, zoals kokos en veenproducten, beïnvloedt de transmissie van het water. Is behandeling met UV dan wel de juiste ontsmettingsmethode? Of is een andere substraatkeuze mogelijk?”

Telers die voor nullozing gaan, hoeven geen zuiveringsinstallatie aan te schaffen. Wel moeten zij aan kunnen tonen dat zij daadwerkelijk niets lozen. Hiervoor is de aanpak aantonen nul-lozing beschikbaar.
In geval van calamiteiten moet het te lozen water worden gebufferd en is een mobiele zuiveraar in te huren voor de zuivering. Voor buffering van het lozingswater kan een teler een eigen vaste buffer plaatsen of van een tijdelijke mobiele buffer gebruik maken.
Wanneer een opgelopen natriumconcentratie een reden voor lozingen zou zijn, kan de wens om natrium uit voedingswater te verwijderen de apparatuurkeuze beïnvloeden. Hierbij zijn ook weer meststoffen binnen te houden, wat weer kosten bespaart.

Volgorde beslissingen voor zuivering
Bij de Vaate adviseert telers om in onderstaande volgorde de beslissingen voor waterzuivering te nemen:
- Waterstromen in beeld brengen
- Waterstromen verbeteren en lozingen terugdringen
- Pieklozingen afvlakken
- Pieklozing (capaciteit) en totale lozing bepalen
- Bedrijfsstrategie bepalen met betrekking tot de lozingen in de toekomst
- Indien nodig overleg met bevoegd gezag over de aanpak of uitvoeringstermijn
- Zuiveringsoplossing bepalen
- Zuiveringsoplossing bestellen en installeren.