Tomaat telen met verhoogd Natrium: grenswaarde kan omhoog

Natrium (Na) ophoping kan een reden zijn waarom telers drainwater willen lozen. Er bestaat een spuinorm van 8 mmol/l, maar die dateert uit de beginjaren van recirculeren, begin jaren ‘90. Omdat bij dergelijk lage waarden vaak en veel spui nodig is en de doelstelling van 0-emissie daarmee niet gehaald dreigt te worden, is het van belang de juiste schadedrempels voor Na en de Na opname opnieuw te onderzoeken. Dat concludeert Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw in het eindrapport van de proef ‘Tomaat telen met verhoogd Natrium’; hoe om te gaan met oplopend Na in het wortelmilieu?

In het verleden is in het onderzoek nooit expliciet naar Na gekeken, maar altijd in combinatie met Cl. Ook is niet bekeken wat het betekent als de EC gelijk wordt gehouden en Na oploopt. In deze proef is daarom specifiek naar deze aspecten gekeken. In 2018 is een proef gedaan met tomaat, maar deze proef moest na acht maanden voortijdig beëindigd worden. In 2019 is deze proef herhaald met een aantal aanpassingen in de opzet.
Tomaat werd geteeld in steenwol, met hergebruik van drainwater, met een teeltperiode van januari tot half november. Bij drie behandelingen waren de Na concentraties resp. < 5 (referentie), 15 en 20 mmol/l - als streefwaarden in het drainwater - waarbij de Na ophoping werd toegepast vanaf het begin van de teelt. Daarnaast waren er drie behandelingen waar de Na ophoping startte op 1 juni, met 15, 20 en 25 mmol/l Na. De EC-streefwaarde was bij alle behandelingen gelijk.

Vruchtkwaliteit
Zowel het aantal vruchten, het vruchtgewicht en daarmee ook de totaalopbrengst in kg/m2 bleek niet significant te verschillen tussen de behandelingen. Het percentage vruchten met neusrot was zeer laag. Er is uitgebreid gekeken naar vruchtkwaliteit, maar er konden geen betrouwbare verschillen worden gevonden in houdbaarheid, de interne vruchtkwaliteit of de smaak.
De Na gehalten in de bladeren, stengels en vruchten steeg met de Na-concentratie in het wortelmilieu, maar was vooral in de oudere bladeren hoog. De Na opname door tomaat werd berekend uit de totale gift minus de einde teelt restanten en uit de totaal geproduceerde biomassa. De laatste methode gaf veel lagere waarden dan de eerstgenoemde, doordat de gehalten in de afzonderlijke plantendelen relatief erg laag uitvielen.

Geen lozing nodig
De conclusie is dat de tot nu toe gehanteerde grenswaarde voor tomaat van 8 mmol Na/l veilig kan worden verhoogd naar 15 mmol/l, terwijl 20 mmol/l als piekwaarde geen grote problemen op zal leveren. Omdat de opname van Na beperkt is, is water van goede kwaliteit voor de teelt noodzakelijk. Uit de opnameberekening is duidelijk dat bij tomaat, als er uitsluitend goed gietwater (bijvoorbeeld regenwater of water met een vergelijkbare kwaliteit) gebruikt wordt, geen lozing op basis van een te hoge Na-concentratie nodig zal zijn.
Gebruik van water van een lagere kwaliteit, zoals bijvoorbeeld bij een niet goed werkende of afgestelde RO installatie, kan lozing ook achterwege blijven, indien de Na input concentratie gemiddeld beneden de 1 mmol/l blijft. Telers moeten dan accepteren dat de Na concentraties in de drain dan (tijdelijk) tot 15 à 20 mmol/l kunnen oplopen.