Toezichthouders Jaap Willem Kooistra en Steven van Zimmeren: “Bewustwording is krachtiger dan een nieuwe regel”

Roger Abbenhuijs

Iedere donderdag gaan ze samen op pad; telers bezoeken in de regio Midden-Holland. Sinds de zuiveringsplicht, die op 1 januari van dit jaar van kracht werd, hebben de bedrijfsbezoeken een extra dimensie gekregen, maar de start van de samenwerking tussen Jaap Willem Kooistra en Steven van Zimmeren dateert al van meer dan 10 jaar geleden. De toegenomen bewustwording onder telers, beoordelen ze als belangrijkste winstpunt van 2018.

Kooistra is werkzaam voor Omgevingsdienst Midden-Holland, Van Zimmeren – die ook een bijdrage levert binnen de BZG (Beoordeling Zuiveringsinstallatie Glastuinbouw) – is in dienst bij Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard. Zuidplas en Waddinxveen zijn belangrijke glastuinbouwgebieden in hun regio. De omgevingsdienst controleert onder andere de lozing op bodem en riool, het hoogheemraadschap vooral de lozingen op het oppervlaktewater. Dat verklaart de samenwerking en het is voor telers wel zo duidelijk dat beide toezichthouders gezamenlijk opereren, geeft Kooistra aan.

“De zuiveringsplicht heeft qua werkzaamheden niet zoveel veranderd voor mij. Feit is wel dat water heel nadrukkelijk in de schijnwerpers van de glastuinbouw stond de afgelopen jaren. Daarbij was het lastig dat lange tijd veel onduidelijk bleef. Lastig voor telers, maar ook voor het bevoegd gezag”, stelt hij. Van Zimmeren (op de foto rechts, in actie met een collega van HHSK) vult aan dat het door de toevoeging van de nieuwe wetgeving voor de toezichthouders wel wat intensiever is geworden. “Voordeel was wel dat met name vanuit LTO Glaskracht Nederland veel informatie voor de telers beschikbaar was.”

Toenemend bewustzijn
Dat voorlopers zaken proactief oppakken, maar een grote groep volgers de kat uit de boom kijkt, vindt Kooistra niet verrassend. “Ze zien het niet terug in hun portemonnee, terwijl er wel kosten tegenover staan. Dan is het begrijpelijk dat je als ondernemer de zaken eerst op je af laat komen.” Toch meent hij dat er over de hele linie sprake is van toenemend bewustzijn. “De tijd van ‘als de plant maar water krijgt, dan is het goed’ ligt achter ons. Telers beseffen dat veel winst te behalen is door het eigen watersysteem goed in kaart te brengen. Daar blijkt nog veel onduidelijkheid over te bestaan.”

Kooistra heeft het dan niet alleen over de substraatteelt, maar ook over grondgebonden bedrijven, zoals boomkwekers in de regio Boskoop. “Een verbod op lozing in de bodem was er altijd al, maar daar werd nooit stringent op gehandhaafd; dat is nu wel anders.”

Goed geregeld
In de regio van Kooistra en Van Zimmeren hebben telers ook stappen gezet richting nullozing. “Door het gebruik van zuivere, natriumarme meststoffen en recirculatie is op veel bedrijven aangetoond dat ze wel degelijk honderd procent dicht kunnen zijn”, zegt Kooistra. Nullozing en zuivering, dat zijn de opties voor de telers in genoemde regio. Collectieven zijn er niet in het gebied, met uitzondering van de telers die zijn aangesloten op het project Aqua Re-Use in Bleiswijk. Van Zimmeren: “Dat heeft enerzijds te maken met de infrastructuur van het rioolstelsel, anderzijds met het relatief beperkte aandeel van de glastuinbouw in het gebied.”

Positief vindt hij dat er vooral is ingezet op nullozing. “Het grootste deel van de telers beseft de noodzaak en wil zaken gewoon goed geregeld hebben, indien nodig middels een goedgekeurde zuiveringsinstallatie of door mobiele zuivering.”

Waan van de dag
Als toezichthouders hebben Kooistra en Van Zimmeren hun gestelde doelstellingen voor 2018 gehaald. “In het kader van de gebiedsgerichte aanpak in Schieland hebben we alle telers bezocht en de bedrijven in kaart gebracht. Heel veel meer was niet realistisch, want een dergelijk overheidsbesluit levert het bevoegd gezag geen extra toezichthouders op”, evalueert Kooistra. Belangrijkste boodschap die het afgelopen jaar aan ondernemers is meegegeven, is het advies om de werkwijze voor nullozers te volgen, zoals die in samenwerking met LTO Glaskracht Nederland is opgesteld. “De inbreng van adviesbureaus heeft beslist een meerwaarde, telers die het helemaal zelf doen zijn vaak niet compleet in hun aanvraag.” Punt van aandacht is vooral lekkage naar de bodem, waar de teler in veel gevallen niet van op de hoogte is. “Maar door het in kaart brengen van de waterstromen, komen dergelijke situaties wel aan het licht.”

Zijn collega voegt daar aan toe dat telers niet in de waan van de dag mogen blijven hangen. “Met de nu gemaakte keuzes is een bedrijf er nog niet. Kijkend naar toekomstige wetgeving, zoals de noodzaak van emissieloos telen, moeten er zeker nog stappen worden gemaakt.”

Eisen retail
Of de zuiveringsplicht nu al het beoogde effect heeft, vinden beide specialisten lastig in te schatten. Wel constateren ze met tevredenheid dat het ‘waterbewustzijn’ bij telers flink is toegenomen het afgelopen jaar en dat de afstand tussen telers en bevoegd gezag kleiner is geworden. “Het was een olievlek”, stelt Van Zimmeren, “er zijn duidelijk stappen gezet.”

Hij pleit ervoor dat de rol van waterschappen, omgevingsdiensten en hoogheemraadschappen kleiner wordt en dat de sector zelf de controle van bedrijven ter hand neemt. Bewustzijn is krachtiger dan een nieuwe regel of verplichting, is zijn standpunt. “Daarbij speelt ook mee dat de markt een belangrijke rol vervult in aanscherping van regels, door het stellen van bovenwettelijke eisen. Als retailers geen producten meer willen die zijn behandeld met een bepaald middel, dan is dat een krachtiger signaal dan een overheidsmaatregel.”

Meer nieuws