Leren omgaan met oplopend natriumgehalte in de teelt

Een te hoog natriumgehalte kan schade in gewassen geven. Het begint met vergeling in oudere bladeren en kan in de ergste vorm leiden tot (blad)necrose. De oorzaak van de schade door natrium (Na) kan voortkomen uit het osmotisch effect (EC-effect) of het specifieke effect van het natriumion zelf. Een hoog natriumgehalte verdringt namelijk andere kationen, zoals kalium (K), calcium (Ca) en magnesium (Mg). Sommige planten, zoals anthurium en orchideeën, kunnen niet tegen natrium (toxiciteit).

Grenswaarde natrium
De natriumopname is afhankelijk van de concentratie bij de wortel. Verhoging van natrium in wortelmilieu geeft een hogere opname door de plant. Maar om gewasschade te voorkomen, wil een teler natriumophoping beperken. Dat kan door schoon gietwater met lage concentratie natrium te gebruiken en zuivere en natriumarme meststoffen toe te passen.

“Te hoog natrium is voor telers vaak een reden om te spuien”, zegt Wim Voogt, onderzoeker Wageningen UR Glastuinbouw. “Maar is die noodzaak om drain te spuien wel altijd aanwezig? Tot een bepaalde waarde geeft natrium geen zoutschade in het gewas, daarboven wel. Elk gewas heeft een eigen drempelwaarde, waarboven het gewas schade gaat ondervinden.”

Tot hoever mag het natriumgehalte oplopen? Waar ligt de grens? De huidige normen zijn al weer ruim 25 jaar geleden opgesteld. Teeltwijzen en inzichten zijn in die tijd gewijzigd. Daarom is het nuttig deze normen weer eens tegen het licht te houden. Ook zijn er ideeën om een gewas meer natrium op te laten nemen, waardoor er dan minder spuien nodig is.

‘EC-ruimte’ benutten
De onderzoeker: “Het onderzoek naar de grenswaarden voor natrium richt zich momenteel op twee vragen. Hoe kunnen we de plant meer natrium op laten nemen? En hoe is meer natrium toe te laten in systeem?” Om de planten meer natrium op te laten nemen, kan een teler gebruik maken van de ‘EC-ruimte’, door het verschil tussen de streefwaarde van de EC en minimale voedingswaarde van de EC te benutten.

Bijvoorbeeld bij een voedingsschema voor tomaat is bij een voedings-EC van 2,8 de bijhorende hoeveelheid natrium ongeveer 8 mmol/l en bij een maximale EC van 3,5 ongeveer 17 mmol/l Na.

Bij Wageningen UR Glastuinbouw loopt er tot half december een paprikaproef naar de effecten van hoge natriumconcentratie tot 10 mmol/l. Tot half oktober zijn er geen verschillen in productie en geen afwijkende symptomen aan het gewas waargenomen. Wel was er in de zomermaanden een lichte toename van neusrot vruchten te zien, waarbij het percentage bij een hoger natriumgehalte toenam. Het effect was minder bij verlaging van de K/Ca- verhouding. Lees er meer over in het artikel Nauwelijks negatief effect van Na bij paprikaproef.

Restgoot-methode
Om meer natrium in het systeem toe te laten, vindt onderzoek plaats met de zogenaamde restgoot-methode. Hierbij bestaat de teeltgoot uit twee helften. In de ene helft heeft het voedingswater een normale EC-waarde en in de ander helft wordt het te spuien water gedaan, waarbij dan de EC en vooral het natriumgehalte oplopen. Voogt: “De plant eet als het ware van twee walletjes. Aan de ene kant is er ontsnapping aan het hoge natriumgehalte, maar aan de andere kant is er ook blootstelling aan een hoog natriumgehalte, waardoor er veel natrium kan worden opgenomen. Met dit systeem, is water met een hoog natriumgehalte, wat eigenlijk zou moeten worden geloosd, toch her te gebruiken.”

Een eerste onderzoeksfase met komkommer en tomaat is gericht op hoe de opname van natrium uit de beide helften verloopt. In de ene helft met een normale EC-waarde is er geen natrium aanwezig; de andere helft heeft een oplopende reeks met 0 tot 12 mmol Na per liter. Deze behandelingen zijn uitgevoerd bij een lage en hoge EC-waarde, respectievelijk 2.8 en 4.2.

“We zien dat de plant meer natrium opneemt als het aanbod toeneemt. Ondanks dat, blijft de plant ook gewoon voeding opnemen en is er geen verschil in groei. Hiermee is het spuien van drainwater te verminderen”, aldus de onderzoeker.

Het project 'Telen met toelating hoger natrium' is onderdeel van de publiek-private samenwerking 'voorkomen en bestrijden emissies kasteelten', onder Glastuinbouw Waterproof. Uw sector investeert in dit onderzoek via Stichting Programmafonds Glastuinbouw. 

Meer nieuws