Jacco Vooijs: “Samen doorpakken voor schoon oppervlaktewater”

Jan van Staalduinen

Op maandag 28 november is het nieuwe Afsprakenkader water en glastuinbouw 2023-2027 ondertekend door vertegenwoordigers van de glastuinbouw, de hoogheemraadschappen Delfland en Schieland & Krimpenerwaard, provincie Zuid-Holland en relevante gemeenten. Jacco Vooijs (Glastuinbouw Westland) is er blij mee en noemt het belangrijk om samen door te pakken voor schoner oppervlaktewater.

Gebiedsgerichte aanpak werkt
Een nieuw afsprakenkader was nodig, omdat het afsprakenkader voor de jaren 2019-2022 nu afloopt. Tuinbouwvoorman Jacco Vooijs, die het document samen met Ilone Ammerlaan (Glastuinbouw Oostland, zie kleine foto) ondertekende namens de sector, stelt vast dat de gebiedsgerichte aanpak die daarin centraal stond goed heeft gewerkt.
“Het is een effectieve methode gebleken om de waterkwaliteit fijnmazig te kunnen meten, overschrijdingen van concentraties te kunnen herleiden naar bronnen, de dialoog aan te gaan met ondernemers en ze waar nodig ondersteuning te bieden”, zegt hij. “De nadruk lag op bewustwording en het samen oplossen van structurele en incidentele knelpunten. Van strenge handhaving was eigenlijk nauwelijks sprake.”

Kwaliteitsverbetering stagneert
Dat die methode vruchtbaar was, viel af te lezen uit de gestage daling van de concentraties nutriënten (stikstof en fosfaat) en gewasbeschermingsmiddelen in het water. Je meet de waarden in het water dat een gebied binnenkomt, je doet hetzelfde op het punt waar het water een polder of tuinbouwgebied verlaat en je meet op strategisch gekozen punten binnen het gebied.
Vooijs: “Uit de rapportages van de waterschappen blijkt dat de waterkwaliteit tot 2020 flink is verbeterd. Sinds 2020 echter zien we weinig vooruitgang meer. Uit de bemonstering en analyses blijkt dat er op kleine schaal nog steeds emissies plaatsvinden vanuit de bedrijven naar het grond- en oppervlaktewater. Daar moeten we snel de vinger achter zien te krijgen, want de doelstellingen die in de Kaderrichtlijn Water zijn neergelegd voor 2027 moeten wel worden gehaald.”

Kennis, communicatie en handhaving
Het nieuwe Afsprakenkader zet daar op in. De afspraken voorzien in extra inspanningen op drie sporen: Kennis, Communicatie, Handhaving.
Extra inzet op kennis heeft onder andere betrekking op het beproeven van innovatieve meettechnieken waarmee normoverschrijdingen nauwkeuriger zijn te herleiden tot individuele bronnen. Vooijs noemt environmental DNA (eDNA) als voorbeeld. Ook wordt de herkomst van oude middelen in het oppervlaktewater uitgezocht. “Van de meeste oude middelen is het immers niet logisch dat ze nog worden gebruikt, maar Hoogheemraadschap Delfland meet ze wel in het oppervlaktewater. De oorzaak daarvan moet worden achterhaald”, vindt Jacco Vooijs.

Spoorzoeken met DNA
Wanneer er ergens een piekbelasting van een ongewenste stof wordt gemeten in combinatie met een verhoogde concentratie van gewas- en ras-specifiek DNA, wordt het eenvoudiger om specifieke bedrijven als waarschijnlijke bron te benoemen en gerichter op zoek gaan naar de mogelijke oorzaak of oorzaken van overschrijdingen. Er hebben al wat verkenningen plaatsgevonden, maar om dergelijke technologie te toetsen en breder toepasbaar te maken, is aanvullend onderzoek nodig. Er worden enkele projecten opgetuigd, waaraan zowel de overheid als het bedrijfsleven (via de gelden van Kennis in je Kas) financieel bijdraagt.

Film over lekverliezen
Er gaat ook geld naar communicatie om ondernemers geïnformeerd en alert te houden. Vooijs: “De website van Glastuinbouw Waterproof wordt dooronontwikkeld en het onderzoek naar lekstromen is bijna afgerond. Begin dit jaar zijn er onder andere drie video’s gemaakt over lekverliezen op bedrijven. Dat onderzoek is een goede aanleiding om in gesprek te gaan met de ondernemers. Dat draagt weer bij aan de bewustwording bij ondernemers dat er ongemerkt toch lekstromen kunnen ontstaan, of kunnen zijn. We moeten telers helpen om lekverliezen op het eigen bedrijf te traceren en te verhelpen.”

Strenger handhaven
Over handhaving merkt de belangenbehartiger op dat deze strenger zal worden. “Tot nu toe is er in goede harmonie samengewerkt tussen waterschappen, bedrijven en overige partijen. Tijdens de onlangs gehouden controles die het hoogheemraadschap Delfland in haar werkgebied organiseerde, bleek echter ook dat het hier en daar nog steeds mis gaat. Er is inmiddels zoveel gezegd en geschreven over bewustwording en de noodzaak van zorgvuldig handelen, dat de tijd van coulance voorbij is. Nalatigheid en onzorgvuldig handelen zullen dus eerder beboet gaan worden dan in het verleden. Dat lijkt me terecht.”

Meer nieuws