Creatieve oplossingen voor gietwatertekort Pijnacker

Tijs Kierkels

In een droog jaar kunnen tuinbouwbedrijven niet toe met hun eigen bassin. Als voorbeeldproject is in Pijnacker-West onderzocht waar op een creatieve manier aanvullend water vandaan kan komen. Het onderzoek valt binnen het project Waarde van Water, onderdeel van het samenwerkingsprogramma ACCEZ.

Elk bedrijf is verplicht om een waterbassin te hebben van minimaal 500 m3 per ha glas. Regelmatig (zeker in droge zomers) is de voorraad niet toereikend. Aanvullend water, bijvoorbeeld grondwater, is dan nodig. Dat grondwater kan door omgekeerde osmose tuinbouwgeschikt worden gemaakt. Keerzijde is echter dat er een zoute fractie ontstaat, brijn genaamd, die teruggebracht wordt in de ondergrond. Daarvoor geldt een ontheffing, maar die staat op veel plaatsen onder druk.
Het is dus zaak dat de tuinbouw andere bronnen vindt voor aanvullend water. Daarbij zijn er diverse zoekrichtingen. Een voorbeeld is Coastar, grootschalige opslag van zoetwater in de ondergrond.

Samenwerking
Binnen het project Waarde van Water is onderzocht of er oplossingen kunnen worden bedacht in samenwerking met andere partijen. Onderzoekers van drie universiteiten hebben mogelijkheden geïnventariseerd om regenwater slim op te slaan in plassen, meren en watergangen of de ondergrond. Dat is gedaan voor het gebied Pijnacker-West, waar 200 ha glastuinbouw ligt.
“We hebben berekend hoeveel er in een droog jaar beschikbaar is uit de eigen opslag en hoeveel aanvullend water er nodig is. Daarvoor zijn we uitgegaan van de behoeften van een tomatenbedrijf dat jaarrond teelt. Het blijkt dat de helft kan worden ingevuld met regenwater. De andere helft moet dus elders vandaan komt. Het gaat om 1,24 miljoen m3 voor geheel Pijnacker-West”, vertelt Erik van Os van Wageningen University & Research.
Extra uitdaging is dat de bedrijven het water met name in de zomer nodig hebben, als er weinig regen valt. Dat betekent dat de benodigde hoeveelheid voor 80-90% in het winterhalfjaar moet worden verzameld en ergens opgeslagen. Er moeten dus gebieden worden gevonden waar die opslag kan plaatsvinden.
Overigens zitten in het gebied vooral veel sierteeltbedrijven. In de praktijk zal de behoefte daardoor waarschijnlijk wat lager uitvallen.

Mogelijkheden
Als mogelijke opslaggebieden zien de onderzoekers: het kassengebied zelf, natuurgebied de Scheg, polders ten noorden van het kassengebied en natuurgebied de Vogelplas. “Hiervoor is afstemming met andere partijen nodig. Dat is fase 2 van het project: met alle partijen aan tafel en in open gesprekken brainstormen over mogelijkheden en uitdagingen”, zegt Van Os.
Opslag zou mogelijk zijn in de ondergrond of in het oppervlaktewater. Dat laatste zou dus een peilverhoging betekenen. De onderzoekers hebben berekend hoeveel er kan worden opgeslagen bij een peilverhoging van 10 of 20 cm. Opslag in natuurgebieden is een andere optie. In beide gevallen levert dit een bijdrage, maar dekt het niet volledig de behoefte van de glastuinbouw. Daarnaast kan regenwater uit woonwijken of bedrijventerreinen misschien een bijdrage leveren.

Realiseerbaarheid
“Vervolgens hebben we bekeken of de afvoer door de Pijnackerse Vaart een rol kan spelen. Jaarlijks pompen de gemalen 2,57 miljoen m3 water weg uit het gebied. Dat gaat richting Delft en naar de zee. Het is ruim twee keer de aanvullende behoefte van de glastuinbouw, dat was namelijk 1,24 miljoen m3. Dat klinkt aantrekkelijk”, geeft hij aan.
Er is nu vooral naar de hoeveelheid gekeken, maar de kwaliteit van het water is natuurlijk ook een punt. Er volgt nu een tweede fase: overleg met betrokken partijen over mogelijke samenwerking, bijvoorbeeld natuurorganisaties en waterbeheerders. Daarbij moeten de belangen van die partijen met die van de tuinbouw worden gematcht. De bereidheid tot samenwerking is aanwezig, maar er moeten wel wat uitdagingen worden overwonnen.
De bedoeling is om daarna tot uitvoeringsprojecten te komen. De aanpak kan dienen als voorbeeld voor andere tuinbouwgebieden in het land.

Fotobijschrift:
Wellicht is extra wateropslag mogelijk in de Ackerdijkse plassen, gelegen aan de rand van Pijnacker in de richting van Rotterdam.

In de bijlage een PDF met meer foto’s en twee grafieken over het waterverbruik in de tomatenteelt.

Meer nieuws