COASTAR verkent mogelijkheden voor Waterbank Westland

Jan van Staalduinen

Binnen het initiatief COASTAR verkent een alliantie van publieke en private partijen de mogelijkheden om de zoetwatervoorziening te verbeteren door gebruik te maken van de ondergrond. In mei 2018 committeerden elf partijen zich aan de verdere ontwikkeling van COASTAR. Naast de initiatiefnemers Allied Waters, Arcadis, Deltares en KWR ondertekenden vertegenwoordigers van Provincie Zuid-Holland, Hoogheemraadschap van Delfland, Hoogheemraadschap van Rijnland, drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder Dunea, Evides Waterbedrijf, Oasen en Glastuinbouw Nederland hiervoor een intentieverklaring.

Voorafgaande aan de intentieverklaring was een eerste verkenning uitgevoerd met financiële steun van de Topsector Water. In de berichtgeving wordt aan COASTAR vaak de slogan ‘zout op afstand, zoet op voorraad’ gekoppeld. Die zes woorden vertellen in een notendop waar het om draait.

Eén van de COASTAR-ideeën is om de watervoorziening van de tuinbouw duurzamer te maken door middel van zoetwateraanvulling in de ondergrond. Hiermee gaat overtollig regenwater niet verloren, kan wateroverlast worden verminderd en wordt de verzilting van grond- en oppervlaktewater afgeremd. In een eerder project is een eerste verkenning gemaakt naar de mogelijkheden om de wateraanvulling op grote schaal te organiseren in een zogenaamde Waterbank in de regio Westland. Recent is een nieuw project gestart om de mogelijkheden en effecten van de ‘Waterbank Westland’ verder uit te werken.

Niet evenredig verdeeld
Het idee achter de waterbank is dat het gebruik van grondwater kan worden gecompenseerd door aanvulling van het grondwater met zoet regenwater. Aangezien de beschikbaarheid van regenwater en de vraag naar gietwater niet evenredig verdeeld zijn over de tijd (zomer-winter) en over de ruimte (tuinbouwbedrijven met grote of kleine watervragen), zal de compensatie van grondwaterwinning vaak niet op hetzelfde moment en op dezelfde locatie kunnen plaatsvinden als waar het grondwater wordt gewonnen. Tuinbouwbedrijven die grondwater gebruiken zouden dan bijvoorbeeld tijdens het winterseizoen overtollig regenwater kunnen infiltreren ter compensatie van het gebruik in de zomer. Ook zou de waterbank een andere partij met een wateroverschot, zoals een collega tuinder of een bedrijf met een groot dak, kunnen inschakelen om namens hen zoetwater in de ondergrond te infiltreren.

Complex systeem met vele belangen
Onderzoeker geohydrologie Sija Stofberg van KWR licht de huidige stand van zaken toe. “In het afgelopen jaar hebben we het vervolgonderzoek naar de Waterbank Westland voorbereid en recent zijn we gestart met de uitvoering”, zegt zij. “Dit onderzoek richt zich op verschillende onderwerpen die verder moeten worden uitgezocht, zoals de langetermijneffecten in de ondergrond en de mogelijkheden binnen beleid en wet- en regelgeving. Als de uitkomsten positief blijken, zouden we willen kijken naar de mogelijkheden om een pilot te starten.”

De lange aanloop van de beoogde waterbank laat zich volgens Stofberg goed verklaren doordat de complexiteit en de vele belangen vragen om gedegen onderzoek. “Dat tijdelijke ondergrondse opslag voor vele stakeholders perspectief biedt, behoeft nauwelijks uitleg”, vervolgt zij. “Er zijn echter veel vragen te beantwoorden en knopen door te hakken voordat er daadwerkelijk kan worden begonnen met infiltreren en oppompen.”

Gefundeerde besluitvorming
Die vragen zijn van technische, financiële, organisatorische en juridische aard. “Vanzelfsprekend moet duidelijk worden hoe de kwaliteit van het grondwater kan worden beschermd en welke kosten hiermee zijn gemoeid. Ook zijn er vraagstukken rondom de ruimtelijke ordening van de ondergrond. Zo zijn sommige locaties al in gebruik voor de opslag van warmte en koude, ook daar komt steeds meer vraag naar. Daarnaast is het de vraag wie de knoppen uiteindelijk gaat bedienen en met welke bevoegdheden dat gaat gebeuren.”

“Je snapt dat het veel tijd kost om alles zodanig in beeld te krijgen dat er straks goed gefundeerde besluitvorming kan plaatsvinden”, aldus de onderzoeker.“ De partners zijn erg betrokken en we hopen het komende jaar goede stappen te kunnen zetten in de ontwikkeling van de Waterbank Westland. Zodra er meer duidelijkheid komt, laten we dat beslist weten.”

Meer nieuws