Virtuele lysimeter groeit naar volwassenheid

Tijs Kierkels

Grondtelers moeten toe naar watergeven naar gewasbehoefte. De virtuele lysimeter kan de beslissingen daarbij ondersteunen. Praktijktesten geven goede moed dat dit instrument zoals gepland volgend jaar voor telers beschikbaar komt.

Het beste instrument is eigenlijk een echte lysimeter. Dat is een bak tussen het gewas, gevuld met kasgrond en normaal beplant. Aan de onderkant vang je het drainwater op en zodoende weet je precies hoeveel er uitspoelt. Maar zo’n bak is meestal erg onpraktisch in een kas. Daarom ontwikkelt het onderzoeksteam onder leiding van Wim van Voogt van Wageningen University & Research business unit Glastuinbouw een virtuele versie: een beslissingsondersteunend systeem in de computer.

Zo’n systeem moet ‘gevalideerd’ worden: dat wil zeggen getoetst in de praktijk en zonodig aangepast . Dat gebeurt in eerste instantie op een chrysantenbedrijf in Bleiswijk. “We hebben nu vijf teelten achter de rug”, vertelt Voogt. “Drie daarvan hebben we gebruikt voor inregelen, zoeken naar de juiste parameters en weergave op de computer.”
Op dit bedrijf staat ook een echte lysimeter, zodat de voorspellingen van zijn virtuele broertje goed vergeleken kunnen worden met de echte drainpercentages.

Halvering uitspoeling
Na het inregelen vertrouwde de teler genoeg op de tool en was het tijd voor de echte testen. “Vanaf januari volgde hij de gietadviezen van de tool op. Dat ging goed tot eind maart een periode met heel veel zon kwam. De teler had het idee dat de virtuele lysimeter te weinig rekening hield met de buitenomstandigheden en paste de gift aan. Dat leidde echter toch tot wat uitspoeling. Daaruit kun je concluderen dat de feitelijke verdamping kleiner was dan wat de teler verwachtte”, zegt Voogt.

Over de hele teelt resulteerde een uitspoeling van 13% van de gift. Dat is meer dan een halvering van het percentage voorheen. 
Bij de vijfde teelt volgde de tuinder exact de adviezen van de virtuele lysimeter op. Ook hier zag je een uitspoeling rond 12% “Die vond vooral plaats aan het eind van de teelt. Dat is nog een punt van aandacht; het moet nog verder terug kunnen. We houden wel rekening met de teeltfase, maar wellicht verdampt het gewas met bloemkoppen toch wat minder dan verwacht”, denkt de onderzoeker.

Bodemsensoren
De virtuele lysimeter berekent voortdurend de waterbalans en op basis daarvan het vochtgehalte in drie bodemlagen. Met bodemsensoren heeft Voogt ook gemeten hoe het vochtgehalte in drie bodemlagen zich ontwikkelde. “De trend is vrijwel hetzelfde als de berekende. Maar het slechte nieuws is dat de berekende en de gemeten vochtgehaltes wel verschillen. We denken dat dat aan de bodemsensoren ligt. Die moet je voor elke plek apart kalibreren, iets wat ook voor een onderzoeker meestal een brug te ver is. Maar eigenlijk gaat het helemaal niet om absolute gehaltes: op de tendens kun je heel goed sturen”, zegt hij.

Zomerbloemen en alstroemeria
De proeven bij het chrysantenbedrijf gaan verder door. Nu de validatie vordert, komen daar proeven op twee andere bedrijven bij: eentje met zomerbloemen (violieren en trachelium) en eentje met alstroemeria. Voogt: “Het zijn andere teelten, andere grondsoorten, andere manieren van gieten en een andere visie op de gietstrategie. Zo verzamelen we meer informatie.”
Ook deze bedrijven hebben een echte lysimeter; een noodzaak om de berekende drain te kunnen vergelijken met de echte hoeveelheden. Bij de violieren was er geen uitspoeling, bij de start van de Tracheliumteelt wel wat.

“Het Alstroemeriabedrijf ligt op vrij zware klei. Tot nu toe hebben we nog geen drain gehad, niet in de echte lysimeter en niet in de virtuele. Dan is het wel lastig om te valideren, dus misschien moeten we een keer geforceerd een te grote gift realiseren”, denkt hij.

De tool zal naar verwachting volgend jaar klaar zijn. Een punt is nog de koppeling met data uit de klimaatcomputer.

Dit project wordt gefinancieerd door Stichting KijK en topsector T&U/LNV.

Foto: Let op: de plek van de lysimeter is niet aan het gewas te zien.

Lees meer over dit project via onderstaande link.

Meer nieuws watergift