Goed gietwater en de ondergrond

Voor een hoogwaardige glastuinbouw is de continue beschikbaarheid van kwalitatief goed gietwater nodig. Klimaatverandering, stijging van de zeespiegel, bodemdaling en verzilting van grondwater maken het zoete water in de toekomst steeds schaarser. Tegelijkertijd zijn er vaker perioden met veel neerslag. Hoe maakt de glastuinbouw zich klaar voor deze veranderingen?

Omgekeerde osmose of infiltratie
In het Westland wordt met omgekeerde osmose naar schatting jaarlijks 3 tot 6 miljoen kuub zoet gietwater gemaakt door ontzilting van brakwater uit de ondergrond. Echter door dit onttrekken van brakwater en het terugpompen van het zoute restwater (brijn) wordt het grondwater langzaam zouter. Het gebruik van omgekeerde osmose inclusief brijnlozing staat dan ook beleidsmatig onder druk, omdat deze de autonome verzilting van het gebied versterkt.

Een innovatieve oplossing is om overtollig regenwater in de ondergrond op te slaan. Dit werkt vooral goed in gebieden met relatief zoet grondwater en kan stevens een bijdrage leveren om wateroverlast te voorkomen. “Met een pilot van COASTAR bij Prominent in ’s-Gravenzande infiltreren we regenwater in de veel zoutere ondergrond van het Westland”, zegt Koen Zuurbier van KWR. “Door dat zoutere grondwater is het echter niet zo eenvoudig om water van goede kwaliteit terug te halen.” In het Westland is deze oplossing voor gietwatervoorziening daardoor vaak onvoldoende effectief, omdat een te klein percentage van het opgeslagen water is terug te winnen.

Waterbalans door lokale overschotten
Een combinatie van omgekeerde osmose (RO) en ondergrondse wateropslag door infiltratie is een oplossing om de glastuinbouwsector toch van voldoende zoetwater te voorzien, terwijl verdere verzilting van de ondergrond en verslechtering van het grondwaterlichaam wordt tegengegaan.

Zuurbier: “Door het overschot aan regenwater in een gebied in de ondergrond te infiltreren en dat te laten vermengen met grondwater, komt er balans in de hoeveelheid water dat erin komt en eruit gaat voor omgekeerde osmose.”

Waterbank in het Westland
Een vereiste voor een gesloten waterbalans is dat vooral telers met een lage watervraag hun overtollige hemelwater gaan infiltreren, ondanks dat ze dit later niet nodig hebben. “Bijvoorbeeld orchideeëntelers hebben water over, terwijl tomatentelers altijd tekort hebben. Dat probleem is voor ieder tuinbouwcluster op te lossen door er voor te zorgen dat de telers die water over hebben, dat in de ondergrond infiltreren”, aldus Zuurbier.

Een dergelijke oplossing vraagt om een bepaalde prikkel, die bijvoorbeeld te vinden is in het systeem van de waterbank naar internationaal voorbeeld. Dit systeem kent verschillende vormen en wordt vooral toegepast in gebieden met watertekorten. Voor het Westlandse gebied zou een waterbanksysteem betekenen dat het onttrekken van grondwater geld (of rechten) kost, terwijl injecteren van water geld (of rechten) oplevert. “Het water moet voorafgaand aan infiltratie gezuiverd worden door bijvoorbeeld een langzaam zandfilter, zodat het schoon de grond in gaat. Ook het boren van bronnen kost geld. Telers die water oppompen uit de ondergrond moeten bij zo’n waterbankprincipe de kosten hiervan dragen.”

Water van bedrijfshallen
Het regenwater van het dak van het Lidl-distributiecentrum in Waddinxveen, nabij het tuinbouwgebied Glasparel, gaat de ondergrond in om te zorgen dat er netto niet te veel grondwater wordt gebruikt. Zuurbier noemt een inspiratie voor de waterbank: “Het water hoeft niet eens van het ene naar het ander tuinbouwbedrijf; het mag dus ook water van daken op bedrijfsterreinen zijn. Als het maar in de ondergrond wordt gebracht.”

Door een grootschalige waterinfiltratie zijn regenwaterbassins naar lagere peilen te sturen, waardoor de overstort en zo de kans op wateroverlast significant is terug te brengen. Door de combinatie met omgekeerde osmose is vergaande bescherming van kwetsbare, opgeslagen zoetwaterbellen niet nodig. Hierdoor ontstaat ruimte voor meervoudig gebruik van de ondergrond, bijvoorbeeld via warmte/koude-opslag (WKO).

Meer nieuws gietwater