Veilig hergebruik drainagewater vergt vaak investeren

Tijs Kierkels

Om uitspoeling te voorkomen, vervat in de zogenoemde zorgplicht, kunnen grondtelers twee dingen doen. Het eerste is watergeven op maat met behulp van de virtuele lysimeter, als die gereed is. Het tweede is hergebruik van drainagewater, maar daarvoor is in het algemeen investeren noodzakelijk.

Halverwege het project ‘Kringloopbestendig telen in grond en op zandbedden’ zijn er eigenlijk nog weinig conclusies en aanbevelingen te formuleren. Door de corona-epidemie is het vertraagd en is de einddatum verplaatst naar juli 2023.
Doel van het project is om problemen te tackelen die meer hergebruik van drainagewater tegenhouden. Inmiddels zijn er twee of drie inventarisatierondes geweest bij tien bedrijven die in de grond telen. “Het beeld wordt niet wezenlijk anders als je vaker meet”, vertelt projectleider Erik van Os van Wageningen University & Research. “De kwaliteit van het drainagewater is vaak heel redelijk.”

Bypass doseerunit
De knelpunten voor meer hergebruik zitten echter meestal in andere zaken. Van Os: “Veel grondtelers hebben een goedkope installatie: geen ontsmetter en geen mengbak. Ze gebruiken een bypass doseerunit en mengen regenwater of slootwater bij op basis van de EC. Regenwater heeft een lage EC, dan gaat het wel goed. Slootwater kan echter een hogere EC hebben, waardoor je bijvoorbeeld op een te laag nitraatgehalte kunt uitkomen.”
Voor meer hergebruik van drainagewater – als de kwaliteit in orde is – zou er eigenlijk een investeringsslag nodig zijn, denkt hij. Dat is op dit moment een drempel. “De vraag is dan: kan de teler ook op een andere, goedkopere manier recirculeren of is het voldoende zoals het gaat? Of zou je geen slootwater moeten gebruiken, maar alleen regenwater met osmosewater. Dan voorkom je de inname van natrium en bicarbonaat en kan je met de EC-regeling een goede samenstelling van de voedingsoplossing krijgen.”

Exudaten
Daarnaast speelt een andere kwestie. Met name telers van bolgewassen, zoals nerine, freesia en lelie, zijn beducht voor exudaten. Dat zijn stoffen die de planten zelf uitscheiden en waarvan een deel remmend zou kunnen werken op vervolggroei. Dat is voor hen een reden om het drainagewater niet te hergebruiken. “We gaan nu met fytotox-proeven bekijken of er inderdaad remmende stoffen vrijkomen”, vertelt Eric van Os.
Hierbij is een teler uit de Bommelerwaard betrokken en wordt een afdeling van Demokas 2030 in Bleiswijk ingezet. “In een zandbed zijn exudaten gemakkelijk op te vangen en te meten via het drainwater. Je krijgt dan een beeld in hoeverre het een echt probleem is”, zegt hij. Verder zijn het zuurstofgehalte in de bedden en de manier van watergeven onderwerpen van studie.

Virtuele lysimeter
Voor telers die geen grote investering willen doen, kan de virtuele lysimeter op termijn een oplossing zijn, geeft de onderzoeker aan. Dat is een model in de klimaatcomputer, dat voortdurend de waterbalans opmaakt. Het maakt het mogelijk water te geven en te bemesten op maat, zodat er zo weinig mogelijk uitspoelt. “Maar als je slootwater gebruikt, kun je wel verzilting krijgen. Een deel van de grondtelers in het Westland gebruikt eigenlijk relatief te veel oppervlaktewater. Dan is het de vraag hoe je aan meer goed gietwater kunt komen”, aldus Van Os.

Meer nieuws drainage