‘Realtime bemonsteren van drainwater levert hogere opbrengst op’

Een ingenieus apparaat met een speciale sensor waarmee je op je eigen bedrijf realtime kunt nagaan hoe het ervoor staat met de meststoffen in het irrigatie- en drainwater. Met die innovatie won techbedrijf CE-Line in maart de themaprijs ‘Future-Proof Technologies 2025’. Volgens directeur Simon Meijer helpt zijn vinding telers om nog preciezer nutriënten te doseren. “Dat levert uiteindelijk meer opbrengst op doordat je beter kunt anticiperen op veranderende weersomstandigheden en op bijvoorbeeld de effecten van LED-belichting. Zo kun je wortelstress en tegenvallende groei voorkomen.”

In essentie bestaat het apparaat uit een glazen buisje en vloeistoffen, de zogeheten reagentia. Zowel het in- als uitgangswater gaat, simpel gezegd, in het glazen buisje na verdunning met de reagentia. Op basis van hoogspanning op het glazen buisje en het migreren van de ionen worden metingen verricht. Die techniek heet ‘capillaire elektroforese’ (aan deze term dankt CE-Line zijn naam). De meetdata worden automatisch naar het dashboard van de CE-Line klant verstuurd. “Wij kunnen binnen een uur aangeven welke nutriënten in welke hoeveelheid in het drainwater zitten. In principe kun je zo acht keer per dag je drainwater bemonsteren”, aldus Meijer.

Eerste ervaringen
Met het apparaat zijn vorig jaar onder andere bij Amerikaanse glastuinbouwbedrijven positieve ervaringen opgedaan. In Nederland gebruikt Plantenkwekerij Gitzels in Wervershoof sinds twee jaar twee units van CE-Line. Gitzels is gespecialiseerd in de opkweek van jonge planten voor vollegrondsgroentetelers en in het opkweken voor zaad- en veredelingsbedrijven. “Wij geven de planten een aparte stikstofinjectie, waardoor we heel gericht de groeisnelheid kunnen beïnvloeden. In een opkweekperiode die slechts vijf tot zes weken duurt, luistert dat heel nauw”, aldus directeur Mike Gitzels.

In het verleden nam Gitzels wekelijks monsters. “Nu gebeurt dat met het apparaat van CE-Line dagelijks. Dat geeft een stukje extra zekerheid. Vroeger kwam je één of twee weken later pas te weten wat het effect van je bemesting was, nu weet je het de volgende dag.” Gitzels is tevreden over de units. “Hoewel we de investering niet meteen in keiharde euro’s terugverdienen, geeft het ons wel snel data en inzicht over de samenstelling van het drainwater, zodat je problemen in de teelt sneller kunt oplossen. Daarmee kun je je bemestingsplan goed borgen”, aldus Gitzels.

Recepten
Telers gebruiken volgens Meijer specifieke bemestingsrecepten voor hun teelt. Welke nutriënten van belang zijn verschilt per teelt. “In tomaat zijn dat bijvoorbeeld kalium en calcium, terwijl in de opkweek van jonge planten het nitraatgehalte erg belangrijk is. Maar ook het chloride- en natriumgehalte kan heel interessant zijn.” Voor het gehalte van elk element hanteren telers bepaalde bandbreedtes in hun recepten. Meijer: “Voor het ene element hanteren ze een grotere bandbreedte dan voor het andere. Als je dagelijks meet, ga je trendlijnen zien. Je kunt dan met de juiste dosering inspelen op de voedingsbehoefte, waarmee je teeltproblemen en misoogsten voorkomt.”

Wekelijks zelf monsters nemen
Tot nu toe nemen veel telers zelf handmatig een monster van hun drainwater. “Een koerier bezorgt dat vervolgens bij een laboratorium, waar het monster wordt geanalyseerd. Na drie dagen krijgt hij dan de uitslag. Vaak nemen telers wekelijks een monster”, aldus Margreet Schoenmakers, programmamanager Innovatie Water & Plantgezondheid bij Glastuinbouw Nederland. De vinding van CE-Line kan telers volgens haar helpen om nog nauwkeuriger te bemesten en de teelt te finetunen.

Kosten
De eenmalige aanschaf van het apparaat kost zo’n €45.000. Bovenop de afschrijvingskosten komen nog de kosten van het gebruik van de reagentia inclusief de reinigings- en kalibreringsvloeistoffen. Wie maandelijks 240 metingen laat verrichten (circa acht metingen per dag), betaalt volgens Meijer circa €1.000 per maand, wat neerkomt op €7,00 per monster. “Zou je die monsters op de gebruikelijke manier door een regulier laboratorium laten analyseren, dan ben je duurder uit.”

Samenwerking met Eurofins
CE-Line werkt sinds kort samen met Eurofins Agro Testing. De monsters die CE-line realtime bij telers neemt, kunnen daardoor ook nog in de laboratoria van Eurofins worden onderzocht op de aanwezigheid van bijvoorbeeld schimmels, bacteriën en virussen.

Resultaten uit onderzoek Kennis in Je Kas
Binnen het innovatieprogramma Glastuinbouw Waterproof is in het onderzoek 'Ion Specifiek Telen'  de ionspecifieke meter getest en de bemesting per fertigatiegift geoptimaliseerd. Ook werd de stelling getoetst dat suboptimale bemesting productie kost. Het apparaat bleek een voldoende nauwkeurigheid en betrouwbaarheid te hebben bereikt.

Met meer informatie over de samenstelling van het drainwater kunnen telers de blootstelling van planten aan suboptimale concentraties in de matten verminderen (wat bewezen energie kost voor de plant). Laboratoriumproeven lieten zien dat het zuurstofverbruik door de wortels hoger is bij een suboptimale voedingsoplossing. Vervolgens is binnen de Kas 2030 verder ervaring opgedaan met ionspecifiek telen.

Momenteel wordt binnen Glastuinbouw Waterproof in het recent gestarte project ‘Autonome Feritgatie’ de realtime sensordata en de vaste (bemestings)regels uit jarenlange ervaring gecombineerd in één beslissingsondersteunend systeem voor autonome fertigatie.